Onlangs is de voortgangsrapportage over vijf jaar kabinetsbeleid maatschappelijk verantwoord ondernemen ( mvo ) verschenen. Daaruit blijkt dat het aantal bedrijven dat aan de slag is met mvo nog steeds beperkt is. De rapportage wil meer bekendheid geven aan de richtlijnen die bij velen onbekend zijn en wil branchegerichte vertalingen van mvo ontwikkelen. Niet zozeer een gebrek aan hulpmiddelen belemmert verdere ontwikkeling, maar de dominante benadering van mvo . Die gaat uit van het economische paradigma, waarbij aandacht voor sociale rechtvaardigheid (people) en duurzaamheid (planet) van belang is voor zover en zolang dat leidt tot betere economische resultaten (profit). De uitkomst is voorspelbaar: het is business as usual, waaraan achteraf het predikaat mvo kan worden toegekend.
Een wezenlijk andere benadering gaat ervan uit dat sociale rechtvaardigheid, duurzaamheid en economische resultaten elk een belangrijke waarde vertegenwoordigen. De ene waarde staat niet in dienst van de andere. Dat kan leiden tot innovatieve oplossingen met een goede balans tussen deze waarden. Soms leidt dat tot lastige keuzes. De uitkomst is voorspelbaar; het resulteert in inclusief ondernemen waarbij rekening wordt gehouden met een breed waardebesef.
Indien onze morele verplichtingen verbroken kunnen worden zodra dat in ons voordeel is, vernietigt dat de deugden waarvan ook een goede marktwerking afhankelijk is. Mvo op basis van het economische paradigma kan op termijn een paard van Troje blijken, doordat oprechte betrokkenheid bij medemensen en zorg voor de natuur geschoeid worden op economische argumenten.
Het vorige kabinet kreeg de kritiek dat het een hapsnapbeleid voerde. Als dit kabinet die valkuil wil vermijden, moet het een visie ontwikkelen op de uitgangspunten achter mvo . Zolang die uitsluitend gebaseerd zijn op het verlicht eigenbelang van bedrijven doet de overheid er verstandig aan om niet langer ondernemers ‘lastig te vallen’ met mvo . Als het kabinet kiest voor een breder waardebesef, dan past het om ruimte te creëren voor evenwichtige besluitvorming in bedrijven. Denk daarbij aan onze corporate governance-structuur, het subsidiëren van inclusieve innovaties en de wijze waarop mvo in het onderwijs is geïntegreerd.
Dr. ir. André Nijhof is associate professor Business Ethics & Corporate Social Responsibility aan European Institute for Business Ethics, Nyenrode Business Universiteit.