Denk jij erover om als ondernemer te starten omdat je de wereld wilt verbeteren? Dan ben je niet de enige. Impact ondernemen heeft afgelopen jaren een behoorlijke vlucht genomen. Steeds meer mensen kiezen voor ondernemerschap met daarbij de nadrukkelijke wens om niet alleen voor zichzelf geld te verdienen, maar juist ook om een positieve maatschappelijke bijdrage te leveren. Maar, deze bijzondere vorm van ondernemerschap blijkt niet de meest eenvoudige vorm van ondernemen te zijn. Hoe komt dat eigenlijk? En, wat is het verschil met regulier ondernemerschap?

Als zelfstandig bedrijfskundig adviseur help ik zowel impact ondernemers als reguliere ondernemers bij de ontwikkeling van duurzame businessmodellen. Ik vond drie aspecten die impact ondernemen echt anders maakt. Ik dit artikel deel ik deze aspecten met je.

  1. Realiseer je dat je op een gat in de maatschappij inspeelt

Mensen die voor impact ondernemen kiezen dragen de wereld en de maatschappij een warm hart toe. Niet dat reguliere ondernemers dat niet doen. Zeker niet. De meeste ondernemers die ik ken doen veel voor de samenleving. Impact ondernemers gaan hierin nog een stap verder. Hun startpunt is anders. Zij willen werk maken van het oplossen van een gat in de maatschappij, zoals Kees Klomp dit in zijn boek Handboek betekenisvol ondernemen noemt. Daar waar een reguliere ondernemer met betaalde oplossingen voor specifieke klantgroepen komt, en daarmee dus inspeelt op een gat in de markt, is de impact ondernemer geïnteresseerd in het oplossen van een specifiek maatschappelijk of ecologisch vraagstuk. Bijvoorbeeld het tegengaan van vereenzaming, het optreden tegen voedselverspilling, het reduceren van zwerfafval of het terugdringen van onnodig plastic verbruik.

  1. Waar verwonder jij je over? Vertel daarover verhalen!

Een maatschappelijk vraagstuk los je niet alleen op. Je hebt daarvoor diverse partijen nodig, die bovendien vaak ook nog eens hele verschillende belangen hebben. Maar, waarom zouden die partijen naar je luisteren? En, welke partijen zijn dat eigenlijk?

Ik zie dat veel impact ondernemers successen boeken als ze starten met het vertellen van verhalen over waar zij zich als mens over verwonderen. Dit soort verhalen beginnen ze dan vaak met de zin: “Het kan toch niet waar zijn dat…” en dan volgt er vervolgens een gepassioneerd verhaal over het maatschappelijke thema dat hen raakt, maar vooral hoe het ook anders en beter kan. Die verhalen uit het hart spreken vaak aan. Het raakt mensen. Vooral professionals die in hun werk strijden voor andere en betere oplossingen ervaren vaak ook zelf dat het anders kan én anders moet. Zij moeten als professionals binnen bepaalde kaders werken die er soms voor zorgen dat ze in hun werk concessies moeten doen. Ze zien het als mens zelf ook liever anders.

  1. Zet je niet af tegen de status quo, maar zoek juist de verbinding

Ik zie veel impact ondernemers alternatieve, meer betekenisvolle initiatieven starten. Bijvoorbeeld in de zorg, het sociale domein of het onderwijs. Dat is gaaf, maar vooral ook nodig. Maar, vergis je niet, op langere termijn heb je wel de verbinding met die bestaande organisaties weer nodig. Dit zijn organisaties die al een belang en/of taak hebben. Denk aan de school, de zorginstelling of het re-integratiebedrijf. Daar kun je niet zomaar aan voorbij gaan.

Zelf ben ik er geen voorstander van om je alleen maar tegen de status quo af te zetten. Liever werk ik constructief samen met bestaande partijen om te zoeken naar meer betekenisvolle alternatieve initiatieven en modellen waardoor een nieuwe status quo kan ontstaan.

Vergis je niet: jouw impact initiatief kan voor bestaande partijen ook een proeftuin zijn waarmee je samen met hen de mogelijkheden en onmogelijkheden verkent. Dit is wel alleen mogelijk als je vanaf de start op een constructieve manier in gesprek gaat over hoe het ook anders kan. Het lukt bestaande organisaties vaak niet om zelf met deze vernieuwing te komen. Ze zijn daar namelijk niet op ingericht en worden daar ook niet op afgerekend. Vooral bestuurders, directies, managers en medewerkers met een visie en hart voor hun maatschappelijke opdracht zullen je met open armen ontvangen.

Tip: Het helpt om voor die proeftuin samen met de andere stakeholders een gezamenlijk maatschappelijk businessmodel uit te werken. Ik noem dit werken aan je Purpose Case. In mijn boek IMPACT licht ik toe hoe je met de elf puzzelstukken van de Purpose Case tot zo’n maatschappelijk waardemodel komt.

  1. Open het gesprek over waarden die nu niet in spreadsheets staan

Bij het vertellen van impact-verhalen gaat het al snel over hoe belangrijk de economie in onze samenleving gemaakt is. Ook organisaties in het sociale domein, het onderwijs en de zorgsector hebben hiermee te maken. Zij hebben een maatschappelijke opdracht en worden, direct of indirect, door de overheid, en dus de belastingbetaler, gefinancierd.

Het is als belastingbetaler prettig om te weten dat dit soort organisaties op betaalbaarheid van de dienstverlening worden afgerekend.

Maar, deze werkwijze is niet altijd op alle fronten succesvol. Met name als je voorbij de spreadsheet-realiteit naar de niet financiële opbrengsten kijkt, hoe goed hebben deze organisaties het dan werkelijk gedaan? Zijn er dan geen mensen buiten de boot gevallen? Wat is dan de klant- en medewerker tevredenheid? Hoeveel aandacht is er dan voor duurzaamheid geweest? Dit zijn de type vragen die ik impact ondernemers vaak hoor stellen.

Tip: maak eens een lijst met andere opbrengsten dan financiële opbrengsten, waarvan jij weet dat dit ook van grote waarde is. Denk aan: blije mensen, reductie van CO2-uitstoot, besparing op werving- en selectiekosten, iets terugdoen voor de wijk, mensen die minder snel buiten de boot vallen, en dergelijke. Deze lijst maakt ook onderdeel uit van de Purpose Case en kan helpen om een ander type gesprek te voeren over de opbrengsten van een organisatie of initiatief. Niet alle waarde past namelijk in een spreadsheet.

Tot slot: impact ondernemen blijft voorlopig nog wel even pionieren

De kern van mijn betoog is dat sociaal ondernemen niet onderschat moet worden, en ook echt anders is dan regulier ondernemen. Laat je door niemand van de wijs brengen (zelfs niet door jezelf) en houd vooral niet te lang vast aan hoe je vanuit bestaande ondernemerschapsliteratuur te werk zou moeten gaan. Gebruik je gezonde verstand en vaar vooral op je intuïtie als je de wereld naar je hart wilt zetten.

Matthijs Bobeldijk, auteur v/h boek IMPACT, Ontwerper van ecosystemen en maatschappelijke businessmodellen en ontwikkelaar van de Purpose Case