Met het programma Nederland Circulair 2050 wil het kabinet uiterlijk in 2050 een volledig circulaire economie in Nederland. Uit RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu-onderzoek) blijkt nu dat de overheid daar zelf een aanzienlijke bijdrage aan kan leveren door maatschappelijk verantwoord in te kopen. 23% van de grondstoffen die nodig zijn voor onze levensstandaard worden ingekocht via de overheid.
In 2019 kocht de Nederlandse overheid voor 85 miljard euro aan producten en diensten in. Dit is 15 procent van de totale inkoop van producten en diensten in Nederland. De klimaatimpact hiervan is 18 procent van de totale Nederlandse klimaatvoetafdruk: dat zijn 22 mega ton CO2-equivalenten. Het is voor het eerst dat het RIVM, samen met twee adviesbureaus, concreet heeft berekend hoeveel de gehele Nederlandse overheid met haar inkoop van producten en diensten zelf bijdraagt aan emissies van broeikasgassen.
Publieke inkoop
De onderzoekers keken naast de klimaatimpact naar twee andere thema’s: het landgebruik dat nodig is om producten te maken en het gebruik van grondstoffen. De inkoop van de overheid omvat 23 procent van het grondstoffenverbruik en 9 procent van het landgebruik van alle inkoop in Nederland. Het gaat niet alleen om de milieu-impact van het gebruik van producten en diensten in Nederland, maar ook om de impact op de hele keten: emissies tijdens de productie, het transport, het gebruik en de verwerking tot afval. Deze emissies vinden dus niet alleen in Nederland plaats, maar wereldwijd.
Milieueffecten
De milieueffecten verschillen sterk per productgroep. Met de aanleg en het onderhoud van gebouwen en wegen blijkt de bouw veel effect te hebben op alle drie de thema’s. Wat betreft landgebruik draagt catering veel bij. Op het grondstoffenverbruik hebben onder andere machinerie en elektronica veel effect. Het onderzoek laat zien dat de overheid via haar inkoop ook zelf een substantiële bijdrage kan leveren aan de energietransitie, de transitie naar een Circulaire Economie én, via landgebruik in de keten, het terugdringen van Biodiversiteitsverlies.
Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)
Met MVI wil de Nederlandse overheid haar inkoopkracht inzetten om toe te werken naar een klimaatneutrale, circulaire en sociaal inclusieve economie. Daarbij kan inzicht in het verschil in impact tussen producten en diensten die de overheid inkoopt helpen bij het kiezen van focus. Het RIVM ontwikkelde daarom met de adviesbureaus Metabolic en Purfacts een methode om uit te zoeken hoeveel overheidsorganisaties in totaal uitgeven, aan welke producten en diensten en wat de milieu-impact daarvan is. Met de resultaten uit de methode kan de overheid gericht keuzes maken om de milieu-impact te verkleinen met MVI.
Een samenvatting (infographic) van de resultaten is hier te vinden.
In de klankbordgroep van het onderzoek namen vertegenwoordigers deel van CBS, CE Delft, Significant Public en TNO.
