Het nieuwe kabinet moet inzetten op snelle maatschappelijke veranderingen om het Parijs-doel te halen, onder andere via maatregelen die fossiele brandstof afbouwen zodat er sneller ruimte komt voor duurzame oplossingen. Dat schrijft de Social Tipping Point Coalitie afgelopen weekend aan de informateur. Initiatiefnemer Femke Sleegers: “We hebben haast om oncontroleerbare klimaatontwrichting te voorkomen. De ideeën en initiatieven in de samenleving zijn er al. Het nieuwe kabinet moet nu concrete maatregelen nemen om ze in een stroomversnelling te brengen.” Binnen een week tekenden 58 organisaties en 87 wetenschappers, kunstenaars en andere prominenten de brief.

In de brief, die onder andere is ondertekend door klimaatprofessor Pier Vellinga, journalist Twan Huys en schrijver/acteur Ramsey Nasr en organisaties als Urgenda, DRIFT, Fossielvrij NL en Youth for Climate, roept de groep het nieuwe kabinet op om klimaatbeleid in een stroomversnelling te brengen met een strategie die social tipping points uitlokt. De brief citeert wetenschappers die de klimaatcrisis vergelijken met de Titanic-ramp. De kapitein had toen 1 minuut om de ramp af te wenden. Na die minuut was alles wat hij probeerde vergeefs, omdat – hoe hard hij ook aan het roer zou hangen – het schip niet meer op tijd zou draaien. “In die situatie bevinden wij ons nu ook met klimaatverandering. We moeten nu sturen”, aldus Sleegers. “En niet wachten op technologie die pas over tien of twintig jaar emissies reduceert.”

De groep noemt de social tipping points een reddingsboei. Het gaat om snelle maatschappelijke en economische veranderingen die via een kettingreactie de broeikasgasuitstoot snel aanzienlijk verminderen waardoor technologieën, gedrag en sociale normen zich steeds sneller verspreiden in de samenleving. Vijf voorbeelden van maatregelen die een social tipping point teweeg kunnen brengen zijn stoppen met subsidies aan de fossiele industrie, pensioenfondsen en banken verplichten om fossiele bedrijven uit hun beleggingsportefeuille te weren, een verbod op fossiele reclame, klimaateducatie en decentralisatie van het energiesysteem. De maatregelen versterken elkaar, vragen nauwelijks investeringen en kunnen op zeer korte termijn worden ingezet.

De ondertekenaars nodigen het nieuwe kabinet uit om samen te werken aan een strategie voor maatschappelijke versnelling. “Burgerbewegingen en progressieve krachten uit het maatschappelijk middenveld zijn een vitaal onderdeel om het Parijs-doel te halen.” Sleegers noemt president Biden als voorbeeld: “Na gesprekken met de Sunrise Movement weert Biden nu de lobby van de fossiele industrie, stopt fossiele infrastructuur, wil fossiele subsidies afschaffen en investeert dat geld om burgers, bedrijven en organisaties te helpen verduurzamen.”

Enkele ondertekenaars over de Social Tipping Point Strategie:

“De coronacrisis heeft veel mensen duidelijk gemaakt dat een gezonde leefomgeving prioriteit nummer één moet zijn. De overheid zou zo’n momentum moeten aangrijpen om al het ongezonde uit te faseren, te beginnen met alle zaken die fossiele brandstof te goedkoop en aantrekkelijk houden. De Social Tipping Point Strategie biedt daarvoor een kader en kan Nederland naar een sociaal kantelpunt bewegen.” – Prof. dr. Derk Loorbach, hoogleraar transitiekunde en directeur van onderzoeksinstituut DRIFT

“Zolang onze politieke leiders de klimaatcrisis blijven relativeren en er onvoldoende naar handelen, krijgen burgers nooit een gevoel van urgentie. Om klimaatbeleid te versnellen, moet de overheid de klimaatnoodtoestand erkennen, moreel leiderschap tonen en doortastend  in actie komen. Ze moet een waarde-gedreven visie en strategie ontwikkelen waarin ook de kracht van de samenleving wordt ingezet om Parijs te halen. Kortom: het is tijd voor een Social Tipping Point Strategie.” – Dr. Reint Jan Renes, lector psychologie voor een duurzame stad

“Kunstenaars, schrijvers, musici en acteurs steunen deze oproep voor een Social Tipping Point Strategie. Wij verstaan de kunst om mensen te raken. Om ze mee te nemen in verhalen. En om ze te activeren. Wij bouwen graag mee aan een social tipping point door het bewustzijn te vergroten en normen in de maatschappij te veranderen.” – Sieger Sloot, acteur en mede-initiatiefnemer van Artists and Creatives against fossil fuel ads

“Het nieuwe kabinet moet het aanpakken van de klimaatcrisis de hoogste prioriteit maken en onmiddellijk beginnen met het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Er ligt een grote kans om de transitie in een stroomversnelling te brengen met deze Social Tipping Point strategie en  de initiatieven van deze nieuwe coalitie. Het kabinet kan woorden omzetten in daden door de fossiele industrie toegang te ontzeggen tot gratis geld en hun bevoorrechte invloed via lobby en reclame.” – Liset Meddens, Fossielvrij NL

“We zitten in een cruciale tijd in de strijd tegen de klimaatontwrichting. We hebben geen tijd meer te verliezen om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Daar passen geen reclames bij die fossiele brandstoffen en de fossiele industrie normaal houden en die klimaatverandering juist verergeren.” – Rosanne Rootert, campaigner bij Reclame Fossielvrij

“De klimaatcrisis is niet in één klap op te lossen, maar goed klimaatonderwijs is een essentieel onderdeel van die oplossing. Als leerlingen onderwijs krijgen over klimaat(verandering), dan praten zij er ook weer met hun ouders over. Op die manier kunnen we de grote veranderingen die nodig zijn om de klimaatcrisis tegen te gaan ook aan de eettafel bespreekbaar maken.” – Benito Walker, voorzitter Youth for Climat

“Jongeren hebben het recht om te weten hoe de klimaatcrisis hun toekomst bepaalt en hoe zij kunnen bijdragen aan een duurzame samenleving. Scholieren hebben een belangrijke rol als veranderaar. Niet alleen straks als zij de arbeidsmarkt op gaan, maar ook nu. Als klimaatonderwijs een plek krijgt in het curriculum, kan het een social tipping point veroorzaken.” – Wieneke Maris, Teachers for Climate en Duurzame Docent 2020

“Het is pervers dat er midden in de klimaatcrisis nog altijd meer staatssteun gaat naar fossiele brandstoffen dan naar klimaatbeleid. Om een begin te maken met een echte aanpak en daarvoor geld vrij te maken, moeten de fossiele subsidies zo snel mogelijk uitgefaseerd worden.” – Lucas Winnips, Extinction Rebellion

“Al bijna 10 jaar maken we huizen energieneutraal en roepen we de overheid op om technische mensen op te leiden. Een social tipping point ontstaat wanneer burgers net als het grote bedrijfsleven voor flexibele energieprijzen kunnen kiezen. Op momenten dat er veel energie beschikbaar is, is energie goedkoop of levert het zelfs geld op. Mooie momenten om de was te doen of de auto op te laden. Zo kunnen we met een paar relatief goedkope maatregelen een social tipping point in de decentrale energietransitie bereiken.” – Marjan Minnesma, Urgenda

“De kracht van deze ‘5 Social Tipping Points Strategie’ zit in de integrale aanpak. Het social tipping point voor de bebouwde omgeving zit in een lokaal, coöperatief en decentraal energiesysteem waarin bewoners warmte en elektriciteit produceren, gebruiken, opslaan en aan elkaar leveren. Daarvoor is een hierop toegesneden warmtewet nodig en een eerlijke energiebelasting die groot- en kleinverbruikers gelijk behandelt. De belastingvoordelen voor grootschalige centrale oplossingen moeten worden geschrapt, evenals de plannen om fossiele restwarmte in te zetten voor het verwarmen van huizen.” – Dick van der Toorn, Den Haag Fossielvrij

“De wetenschap is helder: de productie en het gebruik van olie, gas en steenkool moet snel omlaag om onder de 1.5C opwarming te blijven. Landen als Denemarken, Costa Rica en Ierland verlenen daarom geen nieuwe vergunningen voor olie- en gaswinning. Nederland doet ondertussen het tegenovergestelde. De regering heeft recentde subsidies voor gaswinning verhoogd. Nederland zou de miljarden subsidies die nu naar vervuilers gaan zoveel beter kunnen inzetten. Het stoppen van fossiele energiesubsidies maakt het mogelijk dit geld in isolatie, hernieuwbare energie, openbaar vervoer, zorg en educatie te steken – en dan gaat ook nog eens de uitstoot met 7.7% omlaag in 2025. Waar wachten we op?” – Laurie van der Burg, Oil Change International