"Een regeerakkoord zonder de SDG’s als kompas accepteren we niet"

Alle sectoren – van jongeren tot het bedrijfsleven en de financiële sector – willen eigenlijk hetzelfde: een kabinet dat een toekomstplan voor Nederland maakt, waarin de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) centraal staan. Het is de belangrijkste conclusie tijdens de jaarlijkse bijeenkomst ‘Route 2030’. Vandaag (19 mei) is Verantwoordingsdag. Traditioneel hét moment om het overheidsbeleid van het voorgaande jaar onder de loep te nemen. Als het gaat om duurzaamheid worden er twee rapportages op tafel gelegd: de Monitor Brede Welvaart en SDG’s van het CBS en de Vijfde nationale SDG-rapportage ‘Nederland Ontwikkelt Duurzaam’.

Daaruit blijkt dat er in Nederland, met nog 9 jaar te gaan tot de deadline in het jaar 2030, flink wat werk aan de winkel is. Niet dat het allemaal kommer en kwel is. Onze gezondheid is er het afgelopen jaar – ondanks de corona – op vooruitgegaan. Ons besteedbaar inkomen is gestegen. We recyclen iets meer en gaan zelfs een tikje efficiënter met grondstoffen om.

Maar dat verhult niet dat er onderhuids veel schort. “Nederland staat echt in de Europese achterhoede als het gaat om klimaatactie”, zei Jan-Pieter Smits, projectleider Monitor Brede Welvaart en SDG’s bij het CBS. “Onze uitstoot blijft heel erg hoog. We blijven grote druk leggen op natuurlijk kapitaal elders in de wereld.” Die grote vraagstukken, samen met punten als de achteruitgaande leesvaardigheid en trage voortgang op gendergelijkheid, zijn belangrijke aandachtsgebieden voor Nederland.

Een 6’je voor onze verantwoordelijkheid voor ‘daar en later’

Moderator Harm Edens vroeg Smits welke score hij Nederland zou geven op basis van bovenstaande rapporten. “Een goeie 8 als het gaat over SDG’s in Nederland zelf”, antwoordde die. “Maar slechts een 6’je als het gaat over onze verantwoordelijkheid naar toekomstige generaties en andere landen.” De grote impact van onze levensstijl op plekken elders in de wereld, met name ontwikkelingslanden blijft echt een groot probleem.

Tot zover de probleemstelling. Waar het vandaag om draaide was om oplossingen. Daarvoor was een 20-koppig panel, fysiek en digitaal, samengekomen in Nieuwspoort in Den Haag, samen met ruim 850 online deelnemers, die verschillende sectoren vertegenwoordigen.

Kim Putters, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), trok meteen een belangrijke conclusie: “Ondanks dat de cijfers er min of meer goed uit zien, voelen we dat er dingen in onze samenleving veranderen”, zei hij, verwijzend naar de duurzaamheidstransitie en de gevolgen van de coronacrisis. “Dan moet je een stip op de horizon zetten om de nieuwe richting aan te geven.”

‘Zo’n brede maatschappelijke steun is een luxe voor de politiek’

Tijdens de bijeenkomst bleek hoeveel eensgezindheid er is over die stip op de horizon. Want niet alleen Putters had het over het belang van de SDG’s en brede welvaart. Ook Floris Mreijen, adjunct-directeur van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), verwoordde het glashelder: “We zien een hele brede coalitie van partijen die allemaal hetzelfde willen. Die roepen richting politiek: bouw een duurzaam regeerakkoord. Stel de SDG’s daarin centraal. Het is een luxe voor de politiek als je zo’n brede maatschappelijke steun hebt.”

Eerder vertelde Linda van Beek, directeur Global Compact Netwerk Nederland, hoe bedrijven al volop inzetten op die duurzaamheidsdoelen. “Je zou denken dat ze andere dingen aan het hoofd hebben. Maar een meerderheid zette het afgelopen jaar juist meer in op de SDG’s.” Ook Maria van der Heijden, directeur MVO Nederland, had het over de enorme wil om te innoveren bij de grote groep bedrijven die bij haar koepel zijn aangesloten.

En het stopt niet bij het bedrijfsleven. Ook jongeren zien hoe de SDG’s kunnen helpen om na de crisis een nieuwe, duurzame richting in te slaan. Maurice Knijnenburg, voorzitter NJR en SER-jongerenplatform, wil een stem in dat proces: “Zo’n regeerakkoord moet niet iets tussen politici onderling zijn”, zegt hij. “Ook jongeren moeten er een stem in krijgen.“

Kortom, er stond een uniform blok met een duidelijke boodschap aan het nieuwe kabinet. Rina Molenaar, directeur-bestuurder bij de NGO Woord en Daad vatte het kernachtig samen. “We accepteren geen regeerakkoord zonder dat de SDG’s het kompas zijn”, zei ze.

Geen genoegen nemen met ‘we lossen het later wel op’

Drie Tweede Kamerleden luisterden mee en konden reageren. Joris Thijssen van PvdA sloot zich aan bij de sprekers. “We moeten de doelen heel concreet maken” zei hij. Hij verwees naar bijvoorbeeld het klimaatakkoord. “Als de doelen niet worden gehaald (zoals bij het klimaatakkoord, nvdr.), mogen we dat niet accepteren. We kunnen geen genoegen meer nemen met het antwoord: we lossen het later wel op.”

Maar ook Ruben Brekelmans (VVD), wiens partij de SDG’s in het verleden maar moeizaam oppakte, ziet de doelen nu ook als een duidelijk richtsnoer. “De SDG’s moeten overheidsbreed worden opgepakt”, zei hij. “Niet alleen door Buitenlandse Zaken.”

Daarmee stond hij op dezelfde lijn als Raoul Boucke (D66), die zei dat volgens hem de SDG’s in het nieuwe kabinet belegd worden bij het ministerie voor Algemene Zaken, onder de minister-president. Ook gaf Boucke aan hoe belangrijk het is dat de overheid zichzelf aan gemaakte afspraken houdt.” Als we het zelf niet doen, kunnen we het ook niet aan anderen vragen.”

Geen ontkomen meer aan

Kan het nieuwe kabinet nog aan deze roep ontkomen, vroeg moderator Edens aan Maresa Oosterman, directeur van netwerkorganisatie SDG Nederland.

“Ik denk het niet”, antwoordde die. “Ik hoop dat bij Verantwoordingsdag volgend jaar de minister-president op deze plek zit. Dat zij vertelt hoe we een uitweg hebben gevonden uit de moeilijke situatie waar we nu in zitten – mét een coronacrisis, mét een biodiversiteitscrisis. En dat de SDG’s ons het nodige perspectief hebben geboden om naartoe te werken.”

Noot: De speciale 20ste jubileumeditie van het Nationaal Sustainability Congres op 11 november 2021 heeft als thema ‘De SDG’s als kompas voor de green recovery’