Op 13 november vond een explosie plaats in een chemiefabriek bij de Chinese stad Jilin. Behalve dat hierbij vijf doden vielen, stroomde er naar schatting ruim honderd ton kankerverwekkend benzeen de rivier de Songhua in. Ondanks de nabijheid van de miljoenenstad Harbin, dat zijn drinkwater uit deze rivier betrekt, duurde het ettelijke dagen voordat de Chinese regering bevestigde dat de explosie had plaatsgevonden en uitleg gaf over de gevolgen. Het is het verhaal van China en MVO in een notendop. Het land beschikt over strenge milieuwetgeving, maar in de naleving ervan vallen regelmatig gaten. De overheid heeft het onderwerp zeker op de agenda staan, maar handelt er nog niet of te laat naar. In de nieuwe jaarplannen kondigt de Chinese overheid aan daar verandering in te brengen. De snelle economische groei heeft immers gevolgen voor mens en milieu.

Drie vliegen in één klap
Van westerse bedrijven in China wordt verwacht dat zij MVO in hun activiteiten integreren. De druk komt van de belanghebbenden ’thuis’ de eigen overheid, afnemers, publieke opinie), maar ook wel degelijk van de Chinese overheid. Aan investeringen die in de tientallen miljoenen lopen, worden milieueisen gesteld. Voor kleinere investeringen wordt de verantwoordelijkheid gedelegeerd naar lagere overheden. De eisen die zij stellen, kunnen sterk verschillen. Het Nederlandse postennetwerk en vooral ook de lokale handelspartner kunnen op dat niveau de weg wijzen. Dat laatste bevestigt ook Freek Halmingh, commercieel directeur bij leverancier van zetmeelfabrieken Nivoba uit Veendam. ‘Bij de vestiging van onze joint venture in Gansu hadden we het zonder onze Chinese partner niet zo snel voor elkaar gekregen.’ Halmingh doelt daarmee niet alleen op de fabriek die is opgezet om lokaal geproduceerd zetmeel te raffineren, maar ook op de wijze waarop de verschillende MVO-aspecten daarbij zijn ingevuld. Een in de betreffende provincie opvallend initiatief is dat de fabriek, als allereerste, beschikt over een eigen zuiveringsinstallatie voor het afvalwater. ‘Het is hier gebruikelijk direct in de rivier te lozen. Hoewel ons afvalwater alleen maar organisch vervuild is en dus geen gevaar oplevert, vonden wij dat toch onverantwoord. Wij willen onze naam niet verbinden aan welke vervuiling dan ook. Bovendien is dit project tot stand gekomen met PSOM-financiering (zie kader) en dat vereist dat je iets aan het milieu doet.’ Nivoba slaat dus drie vliegen in één klap. Het voldoet aan een PSOM-voorwaarde, spaart het lokale milieu én vijzelt het eigen imago op.

Beter dan thuis
Die meervoudige winst geldt in feite voor MVO in het algemeen. Op korte termijn wordt het economisch resultaat misschien negatief beïnvloed (bijvoorbeeld door de investering in een zuiveringsinstallatie), maar op lange termijn heeft het alleen maar voordelen. En niet alleen voor het milieu. Want vroeg of laat zal de Chinese overheid op alle niveaus strenger gaan handhaven. De fabriek die dan al voldoet aan de normen heeft op dat moment een voorsprong op de concurrent bij wie dat niet het geval is.
Wat de mens betreft, treft Nivoba overigens ook voorzieningen. Het bedrijf heeft bij de fabriek een gebouw neergezet waar medewerkers die in ploegendienst werken, onder goede condities kunnen overnachten. ‘Compleet met was- en kleedruimtes die beter zijn toegerust dan wat ze thuis gewend zijn.’ Daarnaast betaalt Nivoba relatief hoge salarissen en besteedt het veel aandacht aan de arbeidsomstandigheden. ‘We hopen mensen op die manier aan ons te binden. Ook hopen we dat mensen zo oog kunnen krijgen voor méér dan alleen maar overleven. En wellicht beïnvloeden we in de directe omgeving van ons bedrijf de bewustwording rondom MVO in positieve zin.’

Een stap extra
MVO-onderwerpen waar een westerse ondernemer in China mee te maken krijgt, zijn legio en divers van aard. Het strekt zich uit van arbeidsomstandigheden zoals onderbetaling, lange werkweken en onveilige werkplekken tot milieu, volksgezondheid, vrijheid van meningsuiting, sociale onrust, corruptie en (schending van) mensenrechten.
DHV China heeft zich tegen corruptie gewapend met een eigen Business Integrity Management System. ‘Daarnaast’, vertelt managing director Hans van Maanen, ‘zetten wij op bepaalde gebieden een stapje extra. De labour laws in dit land bieden weinig bescherming. Je kunt een medewerker zo op straat zetten met een extra maandsalaris. Dat doen wij dus anders. Wij helpen iemand bij de zoektocht naar een andere baan en treffen een nette afvloeiingsregeling.’ Voor deze en andere inspanningen kreeg DHV onlangs erkenning met een notering op de Future 500 China, een lijst van bedrijven die voldoen aan bepaalde criteria op het gebied van milieuvriendelijkheid, arbeidsomstandigheden en aanverwante onderwerpen.
De Chinese overheid bevindt zich met betrekking tot MVO in een spagaat, meent Van Maanen. ‘Aan één kant groeit het bewustzijn. Aan de andere kant steunt de regering meer en meer op de welvarende middenklasse. En die wil voorlopig toch nog vooral profiteren van economische groei. Daar durft de regering nauwelijks concessies in te doen. Het wachten is op het moment dat het milieubewustzijn onder de middenklasse wortel schiet. Pas vanaf dat moment zullen er echt dingen veranderen.’

Meer informatie:
– EVD, landenmedewerker China, (070) 778 88 41, china@info.evd.nl, www.evd.nl/china
– Het programma Individuele Marktbewerking van de EVD, dat onder meer ondersteuning biedt bij het zoeken naar mogelijke zakenpartners, staat open voor China.
accountmanager marktbewerking China, (070) 778 83 55, www.evd.nl/marktbewerking
– Nederlands postennetwerk in China: www.hollandinchina.org

Hoe breng ik MVO in China in praktijk?
– leg geen regels op, maar zoek de dialoog;
– begin bij verbeteringen waarvan de Chinese partner ziet dat het iets oplevert (zoals veiligheid op de werkvloer, want dat scheelt verstoringen in het productieproces);
– begin niet met de meest heikele onderwerpen (zoals het organiseren van een vakbond);
– doe het stap voor stap (bijvoorbeeld bij veiligheid: begin met een overzicht van ongevallen en de gevolgen daarvan en breng daarna mogelijke maatregelen in kaart).

De Nederlandse overheid …
… stimuleert MVO in China onder meer door op dat gebied voorwaarden te stellen bij financiële ondersteuning aan bedrijven op grond van regelingen als PSOM, PESP, PSB, ISOM, Aziëfaciliteit en ORET. Zie www.evd.nl/programmas
In de reeks Starten met internationaal ondernemen zijn de volgende boekjes over MVO verschenen: Maatschappelijk verantwoord ondernemen, Maatschappelijk verantwoord ondernemen in Brazilië, Maatschappelijke verantwoord ondernemen in India en Maatschappelijk verantwoord ondernemen in China. Bestellen: www.internationaalondernemen.nl/boekjes

Tekst: Marc Mijer

——————————————————————————–
Bron: Buitenlandse Markten 2006
Nummer: 150472