De verduurzaming van vastgoed dat gebruikt wordt in de langdurige zorg gaat de komende tien jaar € 8,1 mrd. kosten. Instellingen kunnen deze investeringen zelf wel opbrengen, maar hogere structurele kosten zorgen voor extra druk op toch al krappe marges. Dat zou ten koste kunnen gaan van de zorg. Dus moeten de vergoedingen voor langdurige zorg omhoog, betoogt ABN AMRO in een maandag verschenen onderzoek dat mede is uitgevoerd door adviesbureau HEVO. ‘Het oude vastgoed is zo goedkoop dat de vergoeding ervoor de zorg subsidieert. Dat kan in de toekomst niet meer’, zegt sectorbankier Anja van Balen.

De langdurige zorg heeft in de zogeheten Green Deal Zorg 2.0 beloofd zich aan het klimaatakkoord van Parijs te houden. Dat betekent voor 2030 een reductie van de CO₂-uitstoot van 49% ten opzichte van het niveau van 1990. Twintig jaar later moet de uitstoot zelfs 95% lager liggen. Dit jaar moet de sector concrete plannen presenteren.

Renoveren of nieuwbouw?

Dat betekent een forse opgave, want veel zorgvastgoed is verouderd en van beroerde kwaliteit. Ongeveer de helft is eigendom van de instellingen zelf, en van de rest wordt het leeuwendeel van corporaties gehuurd. Het bedrag van €8,1 mrd. dekt alleen het eigen bezit van zorginstellingen, dus corporaties staan volgens ABN AMRO voor een vergelijkbaar investeringsvraagstuk.

Een belangrijke vraag is: renoveren of nieuwbouw? De onderzoekers betogen dat het in veel gevallen niet logisch is om het oude vastgoed nog op te kalefateren. Bovendien is er nu al een tekort aan plekken voor kwetsbare ouderen, en door de vergrijzing wordt dat alleen maar groter. Dit levert een belangrijk praktisch bezwaar op, stelt Van Balen: ‘Waar breng je de bewoners onder tijdens de renovatie?’ Al met al zou de komende tien jaar 37% van het vastgoed volledig vervangen moeten worden.

Terugkerende kosten

Gelukkig zijn de balansen van de instellingen gemiddeld genomen zeer solide. Ook als die €8,1 mrd. daadwerkelijk uitgegeven wordt, resteert een prima solvabiliteit. Het probleem zit in de terugkerende kosten. Bij nieuw of vernieuwd (en dus waardevoller) vastgoed horen hogere afschrijvingen, en ook de rentelasten zullen toenemen. In totaal zouden de instellingen ruim €400 mln. per jaar extra kwijt zijn aan hun vastgoed. De ouderenzorg houdt de voeten nog wel droog, maar in de gehandicaptenzorg blijft nauwelijks marge over en de ggz komt zelfs onder water te staan. Lagere energiekosten zorgen waarschijnlijk wel voor enige compensatie.

Lastig, maar er zit niets anders op, zegt Van Balen. ‘De afspraken in de klimaatakkoorden worden hard, dus verduurzaming moet nu echt aangepakt worden. Daarin heeft de publieke sector ook een voorbeeldfunctie.’

(Bron grafieken: HEVO)