Nieuw onderzoek door journalist Laura Hoogenraad laat zien dat het hergebruik van industrieel afval niet alleen op sportvelden en speelplaatsen een milieu- en potentieel gezondheidsprobleem vormt, maar ook in maneges. In de paardenbakken van maneges wordt steeds vaker versnipperd tapijtafval gebruikt, evenals polyvlokken (een restproduct uit de textielindustrie) en geopad (versnipperd wegendoek). Op de sportvelden en speelplaatsen worden vermalen oude autobanden gebruikt: het zogenaamde rubbergranulaat. Kinderen worden zo op diverse plekken blootgesteld aan potentieel hormoonverstorende chemicaliën en microplastics, want de gebruikte rest- of afvalproducten zijn behandeld met chemische stoffen die een gevaar vormen voor mens, dier en milieu.

Uitzending van Plastic Health Channel

Dit nieuwe onderzoek wordt gepresenteerd in de eerste aflevering van het Plastic Health Channel, een politiek-wetenschappelijk programma op YouTube over de impact van plastic op de menselijke gezondheid. Het programma wordt gemaakt door de in Amsterdam gevestigde Plastic Soup Foundation.

In de eerste uitzending, die op 13 januari om 00:01 uur online staat, doet Laura Hoogenraad verslag van haar onderzoek in Nederland en reageren diverse vooraanstaande deskundigen en Europarlementariërs op deze schaduwkant van het hergebruik van afvalproducten. Zij doen een dringende oproep om meer onderzoek te doen naar de gezondheidseffecten van microplastics en de gebruikte chemicaliën.

Oude, versnipperde vloerbedekking in maneges

De in paardenbakken gebruikte synthetische vezels uit tapijtafval geven minuscule microplastics af die door de mens kunnen worden ingeademd. Inademing van deze synthetische vezels kan ademhalingsproblemen veroorzaken.>Ook de dagelijkse blootstelling aan de chemicaliën in deze microplastics vormt mogelijk een gezondheidsrisico voor kinderen en volwassenen. In Europese tapijten zijn meer dan 59 gevaarlijke stoffen gevonden, waaronder ftalaten, lood, fluorverbindingen en metalen.

‘Deze chemicaliën kunnen op verschillende manieren schadelijk zijn,’ zegt hoogleraar Majorie van Duursen, hoofd Milieu en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Sommige kunnen hormoonverstorend werken, andere kunnen neurologische problemen veroorzaken. Sommige zijn kankerverwekkend of vermoedelijk kankerverwekkend. Sommige kunnen je immuunsysteem aantasten. We weten dat vooral jonge kinderen zeer gevoelig en zeer kwetsbaar zijn voor deze effecten.’
Gemiddeld bevat een paardenbak zo’n 2.400 kg aan synthetische vezels, die allemaal microplastics kunnen afgeven welke vervolgens ingeademd kunnen worden door de gebruikers van de manege. Onderzoeksjournalist Laura Hoogenraad: ‘Het grootste probleem is dat er niet genoeg onderzoek is gedaan op dit gebied. We weten niet wat de werkelijke effecten of gevaren zijn van het gebruik van deze vezels in de paardensport – en toch worden ze al op grote schaal gebruikt.’

Rubbergranulaat in speeltuinen

Ook met rubbergranulaat bedekte sportvelden en speeltuinen vormen een risico voor kinderen. In de VS en de EU liggen naar schatting 13.000 kunstgrasvelden die elk met zo’n 20.000 versnipperde autobanden zijn bestrooid.

Hoogleraar Andrew Watterson van de Universiteit van Stirling in Schotland wijst op een lacune in de wetgeving: ‘In Europa bestaat een strenge norm voor dit soort chemicaliën in speelgoed en consumptiegoederen, maar de norm voor rubbergranulaat op sportvelden en speelvelden is veel minder scherp.’

Oproep aan de Europese Commissie

In de uitzending van het Plastic Health Channel roepen de Europarlementariërs Eleonora Evi en Francisco Guerreiro op om snel tot meer onderzoek te komen.
Eleonora Evi, lid van het Europees Parlement voor Noordwest-Italië, zegt: ‘In 2017 werd verklaard dat gerecycled rubber veilig was. Drie jaar later vinden we nieuw bewijs dat grote vragen oproept over de manier waarop we onze kinderen beschermen. Bij alle beslissingen die we nemen zouden we ons moeten laten leiden door het voorzorgsprincipe.’

Evi doet een oproep aan de Europese Commissie: ‘We richten ons te vaak op afzonderlijke stoffen in plaats van op allerlei mengvormen. Dat hebben we inmiddels geleerd qua regelgeving voor pesticiden. Dezelfde aanpak zou op alle hedendaagse kunststoffen moeten worden toegepast en ik zou de Europese Commissie en de lidstaten dringend willen vragen om hiernaar te kijken.’
Francisco Guerreiro, lid van het Europees Parlement voor Portugal, zegt: ‘Dit is een nieuw onderzoeksresultaat dat de vraag oproept welke gegevens worden gebruikt om deze chemicaliën te analyseren.’Guerreiro: ‘Steeds meer gegevens vertellen ons dat kunststoffen en hun chemische stoffen die in het milieu terechtkomen een groot gevaar vormen. We zouden meer onafhankelijk onderzoek naar deze data moeten doen, met behulp van Europese fondsen.