Kunnen sociale ondernemingen een voortrekkersrol nemen in de transitie naar een nieuwe economie? Uit de transitietheorie weten we dat kleine, innovatieve spelers – ‘niche actors’ – van groot belang zijn in het op gang brengen van transities. Een nieuw onderzoeksrapport van Social Enterprise NL, ‘Social Enterprises as Influencers of the Broader Business Community’, laat zien op welke manieren sociale ondernemingen andere bedrijven kunnen beïnvloeden om zich duurzamer en socialer te gaan gedragen. Zo spelen sociale ondernemingen een belangrijke rol in de duurzaamheidstransitie van het bedrijfsleven en het behalen van de Sustainable Development Goals.
Sociale ondernemingen – ondernemingen met primair een maatschappelijke missie – hebben een voortrekkersrol in de transitie naar een nieuwe economie. Veel sociale ondernemingen richten zich niet alleen op de directe impact die zij creëren met hun eigen bedrijf, maar willen ook andere bedrijven beïnvloeden om zich duurzamer en socialer te gaan gedragen. De Social Enterprise Monitor 2020 liet zien dat 96% van de Nederlandse sociale ondernemingen actief probeert andere organisaties aan te zetten tot duurzamer gedrag.
Social Enterprise NL heeft een belangrijk onderzoek uitgevoerd naar de manieren waarop sociale ondernemingen deze beïnvloedingsrol toepassen. Op basis van grondig academisch literatuuronderzoek en inspirerende voorbeelden uit de praktijk, ontbloot Social Enterprise NL drie belangrijke manieren waarop sociale ondernemingen kunnen beïnvloeden. Deze drie manieren vormen de kern van het door hun ontwikkelde ‘Beïnvloedingsmodel’:
- ‘Raising the possible’ (laten zien dat het mogelijk is duurzamer te ondernemen),
- ‘Raising the desirable’ (laten zien dat het gewenst is om duurzaam te ondernemen),
- ‘Raising the acceptable’ (laten zien dat het onacceptabel is om niet duurzaam te ondernemen).
Duurzamer ondernemen is mogelijk, gewenst en moet
Het model beschrijft vervolgens elf ‘beïnvloedingsactiviteiten’; concrete strategieën die sociale ondernemingen inzetten om te beïnvloeden. Verschillende inspirerende voorbeelden uit de praktijk illustreren deze activiteiten. Sociale onderneming Tony’s Chocolonely laat bijvoorbeeld zien dat het mogelijk is om eerlijke chocolade te maken én stimuleert andere chocoladebedrijven hun methoden over te nemen, door middel van het Tony’s Open Chain platform. Albert Heijn volgde dit voorbeeld en sloot zich als eerste bedrijf aan op het platform met chocolade huismerk Delicata.
Een ander voorbeeld laat zien dat sociale onderneming Frank about tea via een ‘open brief aan de CEO van Unilever’, gepubliceerd in het Financieel Dagblad, consumenten en professionals bewust maakt van de ongelijkheden in de theesector en stimuleert om bedrijven aan te spreken op hun verantwoordelijkheid in de keten.
Ook laten sociale ondernemingen zien dat duurzaam ondernemen móet door bij te dragen aan het verhogen van officiële standaarden van bijvoorbeeld industrie overeenkomsten en keurmerken, maar ook van wet- en regelgeving. Bijvoorbeeld sociale onderneming Fairphone, die door middel van de Fair Cobalt Alliance grote industrie spelers samenbrengt om samen de omstandigheden waarin kobalt wordt gewonnen in de Democratische Republiek Congo te verbeteren.
Onderzoek
Dit onderzoek laat zien dat sociale ondernemingen – vaak relatief kleine spelers in hun industrie – een cruciale rol kunnen spelen in de transitie naar een nieuwe economie. De resultaten geven concrete handvatten om sociale- en andere innovatieve bedrijven te helpen de duurzaamheidstransitie te versnellen door middel van beïnvloeding.
