Ontwikkelaars van zonneprojecten moeten meer gestimuleerd worden om zonnepanelen op bedrijfsdaken te leggen, in plaats van op landbouwgrond. Zonnepanelen op bedrijfsdaken zijn in 2020 vanuit maatschappelijk oogpunt namelijk wenselijker dan panelen op landbouwgrond. Dat blijkt uit een vergelijkend onderzoek van Berenschot en Kalavasta in opdracht van Enpuls, onderdeel van Enexis Groep.

Maatschappelijke kosten baten analyse

In het onderzoek zijn zon op landbouwgrond, zon op bedrijfsdaken, en zon op daken van particulieren met elkaar vergeleken. Hierbij is niet alleen gekeken naar hoe rendabel de verschillende opties zijn voor investeerders, maar zijn ook de maatschappelijke kosten en baten in beeld gebracht. Denk hierbij aan noodzakelijke netverzwaringen, impact op het landschap en werkgelegenheid.

In deze omvangrijke vergelijking zijn in 2020 zonnepanelen op bedrijfsdaken maatschappelijk gezien de beste optie. In 2030 zijn dat panelen op daken van particulieren. Dat komt omdat zonprojecten op landbouwgrond meer maatschappelijke kosten veroorzaken. Op dit moment kiezen ontwikkelaars vaak wel voor panelen op landbouwgrond, omdat deze locaties voor hen het meest rendabel zijn. Uit het onderzoek blijkt dat dit vanuit maatschappelijk perspectief niet ideaal is. Overheden zouden meer prikkels moeten geven om deze maatschappelijke kosten zoveel mogelijk te vermijden.

Betere prikkels

Het is wenselijk dat ontwikkelaars bij hun investeringsbeslissing ook rekening houden met maatschappelijke kosten. Dat kan bereikt worden door meer prikkels te introduceren. Hiervoor zijn verschillende opties.

Enerzijds kan de overheid stimuleren dat opgewekte elektriciteit gelijkmatiger teruggeleverd wordt, of lokaal verbruikt wordt op momenten dat de zon schijnt. Hierdoor kunnen omwonenden profiteren van de duurzame energie en zijn netverzwaringen minder snel noodzakelijk, waardoor de maatschappelijke kosten van zon op landbouwgrond lager worden.

Een ander optie is om zonneparken te laten meebetalen aan noodzakelijke netverzwaringen en andere maatschappelijke kosten, bijvoorbeeld door middel van een elektriciteitsnettarief voor energieproducenten. Een dergelijk tarief is er nu niet in Nederland.

SDE-systematiek

Ook de SDE-systematiek voor subsidiëring van duurzame energie kan meer rekening houden met maatschappelijke effecten. Dit zou betekenen dat panelen op bedrijfsdaken nog sterker gestimuleerd moeten worden, evenals eigen verbruik van de energie en energieopslag. Door de SDE slimmer in te steken hoeft zon op landbouwgrond niet minder aantrekkelijk te worden, maar krijgen projectontwikkelaars wel de juiste prikkels om maatschappelijke kosten, zoals netverzwaring, zoveel mogelijk te vermijden.

Zonnepanelen op woningen

Uit het onderzoek blijkt dat zonnepanelen op woningen van de drie onderzochte opties in 2020 als minst goede optie uit de bus komt. Dat komt vooral omdat panelen van particulieren op dit moment zonder saldering of belastingvoordeel economisch gezien het minst rendabel zijn. Dit verbetert aanzienlijk richting 2030 en daarna, dan zijn particuliere panelen vergelijkbaar met de andere opties. De komende jaren zal het elektriciteitsnet steeds voller raken. Waardoor het nóg belangrijker is dat panelen geplaatst worden op locaties waar tijdens de opwek ook energieverbruik is. Panelen op woningen voldoen daar over het algemeen het beste aan – en dat is terug te zien in de resultaten van deze studie.