Pampus bestaat op 20 augustus 2020 precies 125 jaar. Op 20 augustus 1895 werd het eiland opgeleverd. Pampus werd destijds als modern en zelfvoorzienend systeem ontwikkeld met als doel Amsterdam te verdedigen. Het eiland, een Rijksmonument en onderdeel van UNESCO Werelderfgoed, staat op zijn verjaardag aan de vooravond van een grote duurzame transformatieopgave. Nu met het doel ons klimaat te verdedigen. Het verouderde entreegebouw en de huidige energievoorziening gaan duurzaam op de schop, waardoor Pampus weer transformeert tot een 100% zelfvoorzienend en nu bovendien fossielvrij eiland.

Al 125 jaar spraakmakend: van soldaten tot hippies

In 1874 werd de Vestingwet aangenomen. Als gevolg hiervan werd rond Amsterdam een waterlinie met een ring van forten aangelegd: de Stelling van Amsterdam. Deze moest bij een aanval zelfvoorzienend kunnen opereren. Op 20 augustus 1895 werd het eiland, officieel Fort aan het Pampus geheten, als sluitsteen van de Stelling opgeleverd. Pampus – een van de eerste eilanden ter wereld gemaakt door mensen – was voor die tijd hypermodern met niet alleen eigen drinkwateropvang en -filtering, maar ook een eigen energiecentrale en sanitair met spoeling in de toiletten. Het eiland was in staat om 200 soldaten langdurig te huisvesten. Na de Eerste Wereldoorlog werd het eiland in zijn defensieve functie uiteindelijk overbodig door de introductie van vliegtuigen. Er volgden tientallen jaren van verval, illegale feestjes en zelfs een hippiekolonie. In 1990 nam Stichting Forteiland Pampus het eiland van de Nederlandse staat over voor vijftigduizend gulden. Inmiddels is Pampus zowel een Rijksmonument als onderdeel van UNESCO Werelderfgoed.

De duurzame stappen van Forteiland Pampus

De geschiedenis van Pampus als zelfvoorzienend eiland biedt inspiratie voor de toekomst door te laten zien hoe onze erfgoederen een bijdrage kunnen leveren aan de energietransitie. De grootste duurzame ontwikkeling van Pampus heeft betrekking op de bouw van een volledig nieuw circulair entreegebouw, ontworpen door Paul de Ruiter Architects. Het bijzondere ontwerp ligt verzonken in de aarden wal van het eiland. Ook komt er een nieuw, innovatief energiesysteem volledig gebruik makend van zonne- en windenergie. Onlangs nam Pampus al een duurzame biovergister in gebruik. De Circ BioDigester 50 zet al het organische afval van het eiland om in groene energie en plantenvoeding.

Foto:  impressie van het nieuwe entreegebouw op Pampus. Copyright Paul de Ruiter Architects.