Dan is het klimaatakkoord eindelijk rond. En komen we met zijn allen in actie. Blijkt opeens dat biomassa toch niet zo’n positieve rol speelt in het bereiken van de klimaatdoelen als ten tijde van het akkoord gedacht. Het gevolg? Heel groen Nederland hangt in de gordijnen. Want moeten we niet vasthouden aan de afspraken die zijn gemaakt? Aan de andere kant van het spectrum hakken klimaatontkenners erop in; opnieuw een voorbeeld van ‘geldklopperij vanuit Den Haag’. Voor mij toont de discussie vooral aan dat de perfecte oplossing voor een nieuwe, duurzame economie niet bestaat. En dat is iets wat we in deze tijd van extreem zwart-witdenken uit het oog zijn verloren.
Een ander voorbeeld: we zijn aan ons land aan het elektrificeren. Van laadpalen tot zonnepanelen; we gaan met zijn allen overstappen op groene energie. Maar voor die producten zijn aardmaterialen nodig die nogal eens worden gewonnen onder slechte milieu- en arbeidsomstandigheden. Voor dieselfabrikanten is dat dan ook dé reden om keer op keer de voeten in het zand te zetten en niet mee te gaan in de transitie, want elektrificeren leidt tenslotte tot het promoten van kinderarbeid. Althans, dat is hoe ze het brengen. En dan heb je ook nog de consumenten die wel voor duurzaamheid zijn, maar windmolens in hun achtertuin? Nee, dat liever niet. Het gevolg? We komen geen stap verder. Het is tijd om al die voor- en tegenroepers te confronteren met een Cruijffiaanse uitspraak: ‘Elk voordeel hep z’n nadeel.’
Nieuwe fouten maken mag
De oplossing die ik bepleit is niet eenvoudig en ook zeker niet perfect. Maar duidelijk is dat we niet zo veel verder komen in de afbraakcultuur waarin iedereen maar moet worden ontslagen. Het leidt enkel tot discussies, demonstraties en trekkers op de snelweg. Bij ambtenaren en politici leidt het bovendien tot risicomijdend gedrag, tot geen fouten meer durven maken omdat elk moment de vlam in de pan kan slaan bij een bepaalde groep. Laten we toewerken naar een opbouwcultuur. Een cultuur waarin fouten maken mag, zo lang het maar geen oude fouten zijn.
In die cultuur waarin fouten maken mag moeten we niet stoppen bij zwart tegen wit. We moeten accepteren dat aan elke stap richting de nieuwe economie voor- en nadelen kleven. Over ons eigen belang heenstappen en zorgen voor een alternatief voor de impasse waarin we belanden, waarbij we het goede van de oplossing behouden en het slechte proberen te verbeteren. Als ons doel bijvoorbeeld is om de CO2-uitstoot te laten dalen, kunnen we in de verdediging schieten en zeggen dat dat leidt tot kinderarbeid, maar we kunnen ook kijken naar of er een betere manier is om die aardmaterialen te winnen, zonder kinderarbeid of verontreiniging. Of dat we het CO2-doel met andere inzet bereiken. Via energiebesparing bijvoorbeeld. Dat moet trouwens sowieso, want alle klimaatscenario’s noemen een besparing van minimaal dertig procent als noodzakelijk.
Een tijd van innovatie
Overigens ben ik ook niet zo heel erg bang dat we niet meer uit deze periode komen. Sterker nog: vaak blijkt juist in tijden waarin zowel links als rechts niet kan, dat dat ineens leidt tot innovatie. Zo is ook iets als waterstof opgekomen. Dus ik zou zeker willen blijven oproepen om in je ambities rigoureus te blijven. Dus niet streven naar X procent minder uitstoot in 2030, maar ga voor geheel klimaatneutraal. Dan zul je zien dat je uiteindelijk op betere oplossingen uitkomt. Zo ontstaan er momenteel ook allerlei innovaties voor een stikstofloze bouwplaats, voortvloeiend uit het verbod van de rechter.
Nog even terugkomend op het klimaatakkoord en biomassa: er is in deze discussie wat mij betreft geen absoluut gelijk, geen goed en fout. Dat dit nu zo oplaait toont alleen maar aan dat we allemaal mens zijn en soms beslissingen nemen waarvan later blijkt dat het niet de juiste was. En dat zullen we blijven doen. Zo lang we maar niet blijven streven naar de perfecte oplossing komen we echt wel bij die nieuwe economie. Daar ben ik van overtuigd.
Michel Schuurman, directeur Politiek & Economie bij MVO Nederland
Dit artikel is eerder verschenen op de website van MVO Nederland