LTO Nederland zet zich sinds 2011 al in voor een betere marktpositie voor boeren en tuinders. Er ligt een wetsvoorstel ‘Ruimte voor duurzaamheidsinitiatieven’ waaraan LTO heeft meegewerkt. De ACM doet onderzoek naar de margeverdeling in de keten. De EU-verordening tegen oneerlijke handelspraktijken wordt binnenkort van kracht en LTO strijdt in Brussel voor behoud van een sterk GLB. Het bestaansrecht van boeren en tuinders loopt gevaar door de steeds hogere wet- en regelgevingseisen, stelt ook de NVB. Maar als overheid en afnemers willen dat de agrarische sector nog verder verduurzaamt, dan kan dat alleen als iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. Boeren en tuinders willen wel, maar kunnen het niet alleen. Uit een consumentenonderzoek van LTO blijkt dat consumenten ook best willen bijdragen. 62% van de respondenten wil de kiloknallers zo snel mogelijk uit de schappen hebben. Maar slechts 24% bestudeert het etiket echt op duurzaamheid. De wil is er, maar dit merkt de boer nog niet in de portemonnee.

Boeren en tuinders willen voldoen aan de hoogste productiestandaarden met gezonde dieren en het klimaat, biodiversiteit en landschap beschermen. Maar er moet wel bestaansrecht, een verdienmodel voor de boer overblijven. En dat komt niet uit met bonusaanbiedingen. Uit onderzoek onder 1558 consumenten blijkt dat consumenten ook best willen bijdragen door bijvoorbeeld de kiloknallers te laten staan. Maar liefst 62% van de respondenten wil deze zo snel mogelijk uit de schappen hebben. Bij het kopen van groente, vlees, fruit en zuivel zegt slechts 27% zich te laten leiden door de prijs. 59% vindt seizoenproducten belangrijk. 44% koopt bewust Nederlandse producten, 34% biologische producten en 46% scharrelproducten. Daar staat tegenover dat nog maar 24% bewust etiketten leest om te bepalen hoe duurzaam een product is. De consument wil wel, maar trekt nog niet bewust de portemonnee voor duurzaamheid.

Het CBS berekende dat de inkomstenbesteding aan voedsel dalende is, in 2018 slechts 8%. In vergelijking met ander Europese landen geeft Nederland relatief weinig uit aan voeding. Nederland bungelt onderaan met de ontwikkeling van voedselprijzen ten opzichte van de ons omringende landen. Daar staat tegenover dat men in Nederland wel de perceptie heeft dat er zo’n 20 à 30% van het inkomen naar voedsel gaat. De verhouding tussen productie en consumptie is scheef, het stunten met prijzen door supermarkten doet deze verhouding ook niet veel goed.

Onrust teken dat verdienmodel onhoudbaar is

Het inkomen van boeren en tuinders moet verbeteren. Uit de liquiditeitsmonitor die elk kwartaal wordt opgesteld door de WUR, LNV en ABN AMRO blijkt dat veel boeren na de coronacrisis weinig geld in kas hebben. Veel melkveehouder staan rood, terwijl van herstel nog geen sprake is. Ook de akkerbouw heef het zwaar. ABN AMRO stelt zelfs dat melkveehouders ‘bijna niets’ verdienen.

Marktpositie moet verbeteren

Volgens LTO is de onrust van het afgelopen jaar een duidelijk teken dat het water aan de lippen staat. Aan de kostenkant is de situatie onhoudbaar: de overheid en afnemers stellen steeds meer eisen, maar de verkoopprijs stijgt niet mee met de ambities. Een deel van de verduurzaming kan via efficiency-maatregelen bij de boer, maar het houdt ergens op. LTO vindt inzet voor een beter inkomen en een eerlijke prijs voor de producten van boeren en tuinders dan ook hard nodig. Als consumenten willen bijdragen met een hogere prijs, dan moeten ook de supermarktketens hun verantwoordelijkheid nemen. 58% van de respondenten is van mening dat Nederlandse boeren en tuinders geen eerlijke prijs voor hun producten krijgen van de supermarktketens. De retail claimt dat hun marge 3% is en wijzen naar de schakels tussen producent en supermarkt. De ACM doet op dit moment onderzoek naar de margeverdeling in zes ketens: uien, tomaten, melk, witte kool/zuurkool, varkensvlees en aardappelen. Voor LTO is het duidelijk dat ook de retail net als de consument hun verantwoordelijkheid moeten nemen voor de vraag naar hogere productiestandaarden.

Onderzoek

LTO heeft onafhankelijk onderzoeksbureau DirectResearch gevraagd om de waardering voor en de perceptie van problemen, oplossingen en verantwoordelijkheden rondom boeren en tuinders bij het Nederlandse publiek te peilen. Het kwantitatieve brede onderzoek onder 1558 Nederlanders is gewogen naar Nederland en representatief op geslacht, leeftijd en opleiding. Het onderzoek richtte zich op de houding van het Nederlandse publiek ten aanzien van de productie en consumptie van voedsel. Daarnaast zijn er verschillende thema’s aangesneden die op dit moment spelen in de Nederlandse land- en tuinbouw. De komende weken zal LTO hier met enige regelmaat over berichten.

Foto: LTO