De wereld is in transitie, een periode waar tegenstellingen tussen partijen groeien en de debatten verscherpen. In de verpakkingswereld staan nieuwe groene materialen recht tegenover de oude macht plastic. De nieuweling wenst een plek te veroveren welke met hand en tand wordt verdedigd door de aardolie euro’s.
Maandag 10 februari zond de KRO-NCRV het programma ‘De Monitor’ uit met de ervaren onderzoeksjournalist Teun van de Keuken die eerder vanuit de ‘Keuringsdienst van Waarde’ op succesvolle wijze het chocolademerk Tony Chocolonely wist te lanceren. Ik heb veel respect voor Teun maar de wereld van duurzame disposables is zeer complex en ik vind dat hij en de redactie hier tekort schieten (helemaal als je de laatste alinea hieronder leest!)
De titel was: “Is composteerbaar plastic de oplossing voor ons plasticprobleem? “ vooraf werd een teaser verspreid met als titel: “85 miljoen koffiebekers van het Rijk niet gerecycled maar verbrand: ‘Hier balen we ontzettend van’” Teun sprak met verschillende mensen in het programma. Wat opviel was dat hij hen de woorden zo wat in de mond legde, het leek net alsof Teun niet nog midden in zijn onderzoek zat maar dat hij het onderzoek al lang had afgerond. Er kwam in ieder geval geen antwoord op de vraag die in de titel van het programma wordt gesteld.
Allereerst was een van de bakjes dat de hoofdrol speelde in het programma niet van composteerbaar plastic (PLA), maar van bagasse (suikerrietpulp). Dit is een materiaal dat eerder te vergelijken is met karton dan met plastic. Daarnaast is het vrij opmerkelijk dat de reden voor het niet recyclen van de 85 miljoen bekers schijnt te liggen aan de mate van vervuiling door nootjes, klokhuizen en andere etenswaren. Plastic bekertjes vol met afval, zou je net zo min kunnen recyclen. Dit heeft dus helemaal niets met het gekozen materiaal te maken maar met een slechte uitvoering van de aanbesteding door de overheid en de aangewezen verwerker.
Een van mijn concullega’s probeerde ook nog uit te leggen dat je niet naar een product zelf maar naar de hele keten moest kijken maar Teun had al een leuke nieuwe cynische term voor op de beker bedacht. Toen COOP supermarkten telefonisch aangaf te stoppen met hun bakjes van bioplastic, die overigens volledig voldeden aan de Europese norm, reageerde Teun triomfantelijk met: “Hatsaaa, het eerste bedrijf dat met deze marketing stopt”!
Over de Europese norm had Teun ook nog wel wat te vertellen: “Je reinste ambtenaren werk”! Als Teun zijn huiswerk goed had gedaan, had hij geweten dat voor deze norm geen ambtenaren maar internationaal gerenommeerde onderzoeksbureaus worden ingeschakeld die niet van achter het bureau maar in het laboratorium met wetenschappers verschillende materialen onderzoeken. Als zo’n materiaal onder bepaalde omstandigheden binnen 12 weken gecomposteerd is, ontvangt het een EN 13432 certificaat. Dit betekent dat de producent op het product en de verpakking 100% composteerbaar mag zetten. Het betekent overigens lang niet altijd dat het ook daadwerkelijk de volle 12 weken duurt, dat is slechts de norm, vaker is het vele weken sneller.
100% composteerbaar op je product zetten is volgens ‘De Monitor’ echter slimme marketing of zelfs een marketingtruc, “voel je je belazerd?” vroeg Teun aan een snackbarhouder. Ik vraag me af of ze bij monitor net zo verbaasd en verontwaardigd zijn over een fritesbakje van plastic dat 100% recyclebaar is maar in werkelijkheid met al die vette mayo en satésaus überhaupt nooit gerecycled zou kunnen worden, maar dat ter zijde.
Er is geen producent of verkoper van duurzame verpakkingen en disposables die dit is begonnen als marketingstunt. De hoofdreden is de gigantische plastic vervuiling waar belastingbetalers voor opdraaien, de nog altijd veel te inefficiënte plastic recycling, de CO2 problematiek van fossiele brandstoffen (en dus ook plastic). Dat maakt ze bij ‘De Monitor’ duidelijk allemaal niet uit, Teun heeft zijn conclusie al getrokken en er geen enkele moeite mee om deze innovators keihard af te rekenen op een onderdeel in de keten waar zij geen enkele invloed op hebben. Het vervolg op deze “misstanden” is ook al aangekondigd!
Circulariteit gaat echter over de hele keten van grondstof, productie, gebruik tot aan verwerking weer terug naar een grondstof. Juist verwerkers en lokale overheden lijken zich nog altijd in de oude economie te bevinden, als het geen geld opbrengt is het niet goed. Daar moeten we met z’n allen eens goed over na gaan denken en dáár zou misschien eens een uitzending aan gewaagd kunnen worden.
Tussen niet te composteren en niet composteren zit immers niet slechts een woord maar een hele wereld. De hoofdconclusie dat het niet composteren of niet recyclen bij de producent ligt en niet bij de verwerker die zegt niet te kunnen of willen verwerken is dan ook slecht onderbouwd in het programma.
Het wordt helemaal gênant als twee dagen na de uitzending Wageningen UR (Wageningen Food & Biobased Research) een onderzoek publiceert waarbij de uitkomst is dat bioplastic prima te composteren valt en dat zelfs in de huidige composteringsfaciliteiten! Oh nee daar draaide toch de hele uitzending om? Hebben ze het dan nooit geprobeerd?
Thomas Kascha, eigenaar Natural Tableware