Schendingen van deze wetmatigheid kunnen met name ontstaan wanneer ondernemingen niet voldoende transparant (hoeven te) zijn over hun activiteiten, waardoor ze daarop ook niet kunnen worden aangesproken. Een andere oorzaak voor dergelijke overtredingen kan zijn dat de eisen waarmee de onderneming wordt geconfronteerd onvoldoende duidelijk zijn.
Zoals ook Janssen Groesbeek stelt, kunnen met name internationaal opererende ondernemingen zich op dat punt voor complexe dilemma’s gesteld zien. Daarnaast is een voorwaarde voor hun geloofwaardigheid dat zij die ondernemingen aanspreken op bepaalde waarden en normen ook zichzelf aan datzelfde morele regime onderwerpen en daarvan de consequenties aanvaarden. Zo zouden belangenorganisaties bijvoorbeeld net zo transparant moeten zijn over hun organisatie en activiteiten, als de ondernemingen die zij daarop aanspreken. Consumenten op hun beurt, die zich terecht zorgen maken om de milieubelasting van sommige bedrijven, zullen die zorg ook tot uitdrukking moeten laten komen in de eigen milieubelasting.
Meer nog dan belangenorganisaties en overheden, hebben naar mijn mening consumenten de sleutel in handen tot het duurzaam houden van ondernemingen. Immers, een weekje niet tanken bij een bepaalde pomp of het niet kopen van bepaalde vleessoorten, alsook de bereidheid meer te betalen voor biologische landbouwproducten zullen veel meer effect sorteren dan welke belangengroep of overheid dan ook. Juist met name omdat dat de desbetreffende onderneming raakt waar dat het meest effectief is: in haar winstgevendheid en daarmee in haar continuïteit. De rol van de overheid is vooral het vertalen van maatschappelijk breed aanvaarde waarden en normen in actuele wet- en regelgeving. Belangengroepen kunnen namens en ten behoeve van consumenten onderzoeken, toetsen en ondernemingen aanspreken op hun activiteiten. Consumenten kiezen hun overheden, financieren hun belangengroepen en bepalen door hun aankoopgedrag het lot van ondernemingen. Zo gezien is duurzaam ondernemen dus vooral duurzaam consumeren.
Cees Visser
Drs C.A. Visser is partner bij Ernst & Young.