De Farmers Defence Force wil de distributiecentra van de supermarkten blokkeren. Vlak voor Kerst, opdat het publiek zich realiseert wat er komt kijken bij alles wat zo overvloedig in de schappen ligt. Ironisch genoeg is daarvan maar een klein deel afkomstig uit de akkers in Groningen en de stallen in Brabant. In de distributiecentra worden producten uit de hele wereld aangeleverd, in een niet aflatende stroom van duizenden containers per dag, die wekenlang op reis zijn geweest, en toch ‘vers’ in de winkel liggen.
De Nederlandse boer doet mee aan deze carrousel. Hij is zo succesvol dat hij de wereldmarkt van melk, vlees en glastuinbouw kan domineren. De lokale supermarkt is niet de bepalende factor voor bijvoorbeeld de melkveehouderij: slechts 2,5% wordt vers verkocht, de overige 97,5% gaat als melkpoeder de grens over. Hetzelfde principe gaat op voor de varkenshouderij, de kippen en de kalveren. De blokkade is dus betekenisloos, en betekent vooral dat de boeren de weg kwijt zijn. Toch is er aanleiding om het protest wel serieus te nemen, maar om andere redenen.
Aan de boer is sinds 1946 verteld dat hij eigenaar is van het landschap. Vanaf dat jaar werd de boerenstand drastisch gesaneerd, 100.000 te kleine bedrijven verdwenen, alleen al in Nederland, en het landschap werd volledig overhoop gehaald. De ruilverkaveling trok oude wegen recht, duizenden kilometers sloot werden gegraven, beken en rivieren gekanaliseerd, oude haaglanden omgehakt, de boerendorpen werden verlaten, akkerbouwers en melkveebedrijven vestigden zich op de kale vlakten in grote mega-bouwsels, en dat alles onder het motto ‘Nooit meer honger’ van minister en Eurocommissaris Sicco Mansholt*. Het Europese (EU) project ging de eerste decennia over deze agrarische revolutie, die 95% van de begroting in Brussel opslokte.
Ofwel, de samenleving betaalt, en levert landschap en natuur over aan de boer, die bijgevolg dit eigendom in zijn DNA heeft opgeslagen.
Wie de gevolgen wil begrijpen moet de distributiecentra eens bekijken, waar 24 uur per dag een op de minuut uitgekiend systeem van wereldwijde toelevering en doorvoer functioneert. Leg dit even plat, en de gevolgen zijn wekenlang voelbaar. De schade kan in de miljarden lopen.
De boer moet concurreren in een misverstand en in een gijzeling die globalisering heet en die de controle over productie, emissies, transport, prijswerking en vraag + aanbod heeft overgeleverd aan een wereldmarkt, die geen rekening houdt met de omstandigheden in onze provincies, onze natuur en onze cultuur. Het geld, de investeringen, de handel, alles vloeit naar het laagste punt in de keten, en daar hoor je de Jumbo Slogan De Laagste Prijs!
Onlangs werd gemeld dat desondanks veel boeren toch ook miljonair zouden zijn, maar die conclusie kan alleen een blinde accountant trekken. De grond is veel waard, zeker. Maar de opvolgende zoon moet die grond van zijn ouders kopen, hij erft niet, en dus begint hij met enorme schulden. Deze valse start, in combinatie met De Laagste Prijs dwingt tot uitgemergelde praktijken, met veel kunstmest (stikstof), antibiotica, pesticiden, en ongeveer 4 liter dieselolie per geproduceerde liter melk of kilo varkensvlees.
Het publiek krijgt de aangetaste natuur in ruil.
Ook de stikstofcrisis gaat over de scheefstanden in de wereldvoedselvoorziening. Volgens de voedingsexpert van het Wereld Natuur Fonds, Jason Clay, leidt dit tot een nieuwe Wild West, waar het merendeel van het voedsel via duistere praktijken uiteindelijk op de schappen en tafel komt. Soja en palmolie ten koste van oerwouden en klimaat, verhuizing van vleesproductie naar landen waar diervriendelijkheid niet bestaat, veterinaire controle ontbreekt, en, bij toenemende schaarste, maffiose speculatie met de belangrijkste bulkproducten.
Het boerenprotest is ongearticuleerd. Maar de woede is begrijpelijk.
Wouter van Dieren, Member Club of Rome, author, journalist, speaker, advisor, entrepreneur
* Zie ook deze uitzending van Andere Tijden over ‘Plan Mansholt’: https://anderetijden.nl/programma/1/Andere-Tijden/aflevering/813/Een-boer-met-een-plan