Wat mij betreft is ‘Verwaarden’ het woord van het jaar; het staat nog niet in de VanDale. Steeds meer bedrijven zien het nut van het verwaarden van afval of (bio)reststromen.
Materialistische waarde & tijd
Wat vinden wij waardevol? Een koffiezetapparaat wat goed werkt is iets waard, maar een apparaat wat stuk is waardeloos. Zodra een product zijn functie niet meer vervult, of we hebben het niet meer nodig, zien we dat product als waardeloos en gooien we het weg. Deze gewoonte heeft een grote impact op het klimaat. Volgens De Verborgen Impact van Babette Porcelijn staan ‘spullen op nummer een’.
Dan is de oplossing toch makkelijk? Of we repareren het apparaat, of we halen alle materialen eruit die we vervolgens hergebruiken of recyclen zodat ze weer van waarde zijn (verwaarden).
Dat we dit niet doen heeft alles met onze economie te maken die gericht is op veel consumeren en weinig tijd.
Mijn voorstel is om dit om te draaien: we richten ons op VEEL TIJD en WEINIG CONSUMEREN, want waar veel van is, wordt goedkoper. Dat betekent dat ‘tijd’ goedkoper wordt en wat we nieuw (aan)kopen wordt duurder. In deze nieuwe setting loont het om dat koffiezetapparaat te repareren omdat ‘tijd’ goedkoper is geworden. Volgt u het nog?
Willen we afval rendabel verwaarden dan zullen we lagere belasting op maak-arbeid (=tijd) moeten heffen, en een hogere belasting op de primaire grondstoffen en materialen (=consumeren). Alleen dan loont het om hergebruikte, gerecyclede of herwinbare grondstoffen en materialen in te zetten. Alleen dan zal er sprake zijn van een Circulaire Economie.
We creëren een nieuw normaal, dus een nieuwe visie op materialistische waarde en (arbeids)tijd.
Individuele, sociale en planetaire waarde
Maar hoe creëren we een nieuw normaal? Door het systeem anders te zien: Systems Thinking of Systemic Design. We zullen huidige systemen moeten herstellen, want ze zijn niet volhoudbaar. Een mooi Engels woord hiervoor is Regeneration.
Daniel Christian Wahl schreef het boek Designing Regenerative Cultures, zie dit artikel. Naast dat dit boek voor een mij een inspiratiebron is, ontdek ik tevens dat Regeneration eigenlijk een proces is. Dat proces zal bij iedereen anders verlopen, bij mij verliep het als volgt:
Stap 1 is de individuele waarde; wat zijn jouw kernwaarden? Wat zijn je talenten, passies en interesses? Hoe wil jij van betekenis zijn? Waarom? Wat vind je belangrijk?
Stap 2 is de sociale waarde; het ecosysteem. In deze fase ga je netwerken, veel kopjes koffie drinken en praat je vooral met diverse mensen. Je zet samenwerkingen op, je ontdekt welke rol je past, je ziet kansen, denkt win-win-win en ideeën worden plannen.
Stap 3 is de planetaire waarde. Wat ga jij DOEN? Plannen worden projecten die je gaat realiseren. Van zaaien naar ontkiemen naar groeien naar herstellen.
Waarderen
Dat we met z’n allen meer moeten gaan doen om de aarde te herstellen is onvermijdelijk. In de praktijk blijven veel mensen in stap 2 hangen: het maken van plannen (adviseren) is voor veel mensen makkelijker dan ze zelf realiseren. Van een plan een project maken en dit zelf realiseren kost tijd, en tijd is in de huidige economie helaas kostbaar.
Zouden we uitvoerend werk daarom niet beter moeten waarderen? De doe-tijd zou dus meer moeten opleveren. Want ‘doen is de beste manier van denken’.
Klaske Postma, Circulair & Biobased Product Designer en oprichtster van Regeneration Design.