Volgens de aanklagers heeft het grootste oliebedrijf Indonesische veiligheidstroepen ingehuurd om de boorinstallaties te beschermen, terwijl het olieconcern wist dat die eenheden berucht waren om hun keiharde aanpak van de lokale bevolking. In de aanklacht staat onder meer dat ExxonMobil zwaar materiaal heeft geleverd dat gebruikt werd om massagraven te delven.

ExxonMobil zou geld en instructies hebben gegeven aan het Indonesische leger om tegen elke prijs haar vestiging te beschermen tegen de rebellen. De aanklagers maken gebruik van de Alien Tort Claims Act, die buitenlanders toelaat om Amerikaanse bedrijven te vervolgen die het te bont maken in het buitenland.

Het Indonesia Human Rights Network(IHRN) verwelkomde de aanklacht tegen het oliebedrijf. -Terwijl oliebedrijven en de Indonesische overheid enorme winsten binnen halen, lijdt het volk onder de handen van veiligheidstroepen die worden ingezet om de eigendommen van ExxonMobil te beschermen,’ zegt Kurt Biddle, Washington coördinator van het IHRN.

Het IHRN meldt dat er volgens de lokale ngo Kontras-Aceh sinds januari 2000 al 670 moorden en 161 verdwijningen hebben plaatsgevonden. Prominente activisten en gemeenschapsleiders werden geëxecuteerd.

ExxonMobil ontkent elke betrokkenheid bij mensenrechtenschendingen in Atjeh. In een verklaring zegt het olieconcern erg bezorgd te zijn over het geweld in de opstandige provincie en over de veiligheid van zijn medewerkers. Vanwege de onrustige situatie werd de olie- en gaswinning drie maanden geleden stilgelegd. Deze week maakte de energiereus bekend dat het boren volgende maand wordt hervat.

paniekvoetbal in wespennest

De oliegigant is al sinds 1968 aanwezig in de gasvelden van Arun in Atjeh, de noordelijke regio van het eiland Sumatra. Het bedrijf heette Mobil Oil tot het in 1999 in zee ging met Exxon. ExxonMobil Atjeh was de enige gasleverancier aan PT Arun NGL, het Indonesische bedrijf dat LPG produceert en exporteert via tankers naar Japan en Zuid-Korea.

Als gevolg van de opstand in Atjeh, schortte de oliegigant in maart zijn productie op. Exxon-Mobil wil pas terugkeren als de regering de veiligheid van haar personeel kan garanderen. Eén van de voornaamste klachten van de rebellen in Atjeh is dat de opbrengsten van de gasvelden in de provincie naar Jakarta en naar de buitenlandse investeerders vloeien, en niet naar de lokale bevolking. De Beweging voor een Vrij Atjeh, kortweg GAM, vecht al meer dan 25 jaar voor onafhankelijkheid. De strijd kostte de afgelopen tien jaar meer dan 6.000 levens.

De aanklagers stellen dat ExxonMobil in dat wespennest een potje paniekvoetbal heeft gespeeld en dat het mede verantwoordelijk is voor een aantal wreedheden. -ExxonMobil wist maar al te goed dat het in Atjeh in zee ging met een legereenheid die berucht was om haar brutale optreden tegen de etnische minderheden in Indonesië,’ zegt Terry Collingsworth, één van de advocaten van ILRF.

Oliebedrijven vormen trieste lijst

ExxonMobil wordt nu aan een lijst van oliebedrijven toegevoegd die werden aangeklaagd onder de Alien Tort Claims Act:

-Royal Dutch/Shell werd beschuldigd van medeplichtigheid bij de arrestatie in 1995 en de ophanging van negen milieuactivisten bij protesten in het gebied van de Ogoni in Nigeria.

-Texaco werd aangeklaagd door een aantal inheemse gemeenschappen omdat het bedrijf het internationale milieurecht zou schenden in het Ecuadoraanse Amazonegebied.

-Unocal werd aangeklaagd door Birmese burgers die het bedrijf verantwoordelijk stellen voor een aantal ernstige schendingen van de mensenrechten.

Een snelle uitspraak in dit soort zaken zit er niet in. Deze drie processen werden medio jaren ’90 gestart en slepen nog steeds voort. De Alien Tort Claims Act dateert al van de 18de eeuw. De wet werd ondermeer met wisselend succes toegepast om bedrijven te vervolgen die collaboreerden met de Nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog.