Onlangs kondigde de beursgenoteerde onderneming Wessanen aan zich expliciet te willen gaan richten op de creatie van “een significante positieve invloed op de maatschappij en milieu”. Verder gaat het biologische voedingsconcern in zijn statuten verankeren dat het bestuur de belangen van meerdere stakeholders dient, waaronder die van werknemers, klanten, “de gemeenschappen en de samenleving, het lokale en globale milieu en de korte en lange termijn belangen” van de onderneming. Het voorstel tot statutenwijziging wordt tijdens de AVA van 11 april a.s. in stemming gebracht. De statutenwijziging is een voorwaarde om als eerste beursgenoteerde multinational erkend te worden als een zogenoemde Benefit Corporation (B Corp). Gezien deze actualiteit deze herpublicatie van een column (d.d. september 2018) over de ‘maatschappelijke BV’.

Sociaal ondernemen, de maatschappelijke BV

De maatschappelijke c.q. sociale BV is een op winst gerichte rechtsvorm, maar met een maatschappelijk doel. Deze BV is verder als een normale BV actief op de vrije markt en kan winst uitkeren aan de aandeelhouders.

Buitenlandse voorbeelden

Het buitenland kent specifiek voor maatschappelijke ondernemingen ontwikkelde rechtsvormen. Zo heeft de UK de Community Interest Company (‘CIC’) en is in de VS de Benefit Corporation ontwikkeld.

In het vennootschapsrecht van diverse Amerikaanse staten dient het aandeelhoudersbelang te prevaleren (aandeelhoudersmodel). Het streven naar een meer evenwichtige benadering van belangen van diverse stakeholders (stakeholdersmodel) kan daar als onbehoorlijk bestuur worden aangemerkt. Bij een Benefit Corporation is een evenwichtige benadering mogelijk, maar ook geboden. In de UK gelden eveneens (ofschoon in mindere mate) verplichtingen tot winstmaximalisatie.

Op dit moment kan in Nederland goed worden gewerkt met het B Corp certificaat

Nederland

In Nederland kennen wij echter het stakeholdersmodel. Invoering van een Benefit Corporation of een BVm (waarbij die ‘m’ staat voor maatschappelijk) heeft daarom in mijn optiek weinig toegevoegde waarde. Dat is wellicht anders als aan een dergelijke nieuwe rechtsvorm fiscale regelingen worden verbonden, die het voor beleggers aantrekkelijker maken in dergelijke ondernemingen te investeren.

Op dit moment kan in Nederland goed worden gewerkt met het B Corp certificaat (dat is dus iets anders dan de rechtsvorm Benefit Corporation, ofschoon het in beide gevallen gaat om het nastreven van maatschappelijk belang) en de in dat verband voorgeschreven bijzondere statutaire bepalingen. De statutaire maatschappelijke doelstelling kleurt de taakopdracht van het bestuur (alsook commissarissen en aandeelhouders). Dit kan ook doorwerken in bestuurdersaansprakelijkheid en enquêterecht. In Nederland kan dus na al, zonder invoering van een nieuwe rechtsvorm, de maatschappelijke missie statutair worden verankerd.

De statutaire maatschappelijke doelstelling kleurt de taakopdracht van het bestuur

De Nederlandse BV is als rechtsvorm geschikt voor maatschappelijke ondernemingen. In Nederland heeft het bestuur reeds de plicht meer belangen te dienen dan uitsluiten die van aandeelhouders. De BV biedt sociale ondernemingen mogelijkheden zich naar wens juridisch te doen organiseren. Met een B Corp certificaat verkrijgt de BV maatschappelijke uitstraling (onderscheidend) en is de missie statutair verankerd. Een nieuwe rechtsvorm zou in Nederland evenwel toegevoegde waarde kunnen hebben, indien daaraan fiscale regelingen worden verbonden. Daarbij kan dan verder worden gedacht aan een gelimiteerde winstuitkering, een vermogensklem, bijzondere bepalingen omtrent bestuur, toezicht en transparantie.

Het is mooi dat sociaal ondernemen op de politieke agenda staat en interessant de ontwikkelingen te volgen.

Sjoerd van der Velden, co-owner and founder Bruggink & Van der Velden Attorneys & Tax Consultants