Betalen met de pinpas is iets minder belastend voor het milieu dan een transactie met contant geld. De invloed op het milieu van één pinpasbetaling in Nederland in 2015 is even hoog als het laten branden van een spaarlamp van 8 watt gedurende anderhalf uur. De invloed van één contante transactie is enigszins hoger, deze is gelijk aan het twee uur laten branden van deze lamp. Dit volgt uit onderzoek van DNB naar de invloed op het milieu van pin- en contante transacties. De milieubelasting van het betalingsverkeer is relatief beperkt. Pinbetalingen en contant afrekenen dragen in totaal 0,015% bij aan de CO2-uitstoot van de Nederlandse economie. Niettemin zijn er mogelijkheden om de milieubelasting te verminderen.
Millieubelasting contant geld en pinbetalingen met elkaar vergeleken
Contant geld heeft een hogere belasting op het milieu en op klimaatverandering dan pinbetalingen, zie Tabel 1. De ecologische voetafdruk van een contante betaling was in 2015 36% hoger dan die van een pinbetaling en de invloed ervan op het klimaat, blijkend uit de gemiddelde CO2-uitstoot per transactie, was 21% hoger. Voor de ketens als geheel zijn de verschillen nog iets groter, vanwege het hogere aantal contante transacties. In 2015 hebben consumenten zowel 3,2 miljard pinbetalingen als 3,2 miljard contante betalingen gedaan in winkels en dergelijke, en daarnaast hebben zij 0,5 miljard keer contant geld gebruikt voor onderlinge transacties aan familieleden, bekenden en liefdadigheid. De trend dat consumenten vaker pinnen dan contant afrekenen lijkt derhalve gunstig voor klimaat en milieu. Wel is het van belang de onzekerheidsmarges van de studie te erkennen. Daarnaast kan de milieubelasting inmiddels anders uitvallen vanwege verschuivingen in betaalgedrag en veranderingen in de infrastructuur, zoals het afnemende aantal geldautomaten.
Tabel 1: Duurzaamheid contant geld en pinbetalingen in Nederland in 2015
PM: Een ecopunt is een standaardmaat voor ecologische voetafdruk. 1000 ecopunten komt overeen met de milieu-impact van één West-Europeaan gedurende één jaar.
Invloed van betalingsverkeer op klimaatverandering relatief laag
De invloed van het betalingsverkeer op het milieuen het klimaat is relatief bescheiden in vergelijking met die van andere producten en diensten. De gezamenlijke belasting van de chartale keten en de pinketen op het klimaat komt overeen met 29 miljoen kg CO2-uitstoot in 2015, en draagt 0,015% bij aan de CO2-uitstoot van de Nederlandse economie. Een vergelijking van de invloed op het klimaat van contant en pin met die van de gehele Nederlandse economie, rekening houdend met de geleverde toegevoegde waarde, toont dat deze vele malen lager zijn.
Bij pinbetalingen hebben pinterminals de grootste invloed
Bij pinbetalingen drukken de pinterminals in winkels het zwaarst op het milieu. Zowel de productie van de verschillende elektronische componenten van de terminal als het energiegebruik ervan dragen hier in ongeveer gelijke mate aan bij. De terminals staan over het algemeen 24 uur per dag aan, waarbij ze constant energie verbruiken, ook als consumenten niet pinnen. Daarna volgt het energieverbruik van datacenters die pinbetalingen verwerken en de productie van de pinpas, zie Figuur 1.
Figuur 1 – Bijdrage afzonderlijke onderdelen pinketen op totale milieubelasting
Waardevervoer heeft de grootste invloed bij contante betalingen
In de chartale keten drukt het vervoer van bankbiljetten en munten door waardevervoertrucks het zwaarst op het milieu. Het gaat hierbij vooral om het fossiele brandstofverbruik van de trucks die contant geld van en naar geldautomaten, retailers en gelddistributielocaties vervoeren. Daarna volgt de winning van kopererts benodigd bij de muntenproductie. Verder heeft het elektriciteitsverbruik van de geldautomaten een groot aandeel in de totale ecologische voetafdruk, zie Figuur 2.
Figuur 2 – Bijdrage afzonderlijke onderdelen chartale keten op totale milieubelasting
Verlaging invloed van contante en pinbetalingen op het milieu mogelijk
In de onderzoeken is ook gekeken naar mogelijkheden om de milieubelasting in de toekomst te verlagen. Het gebruik van duurzame energie door pinterminals in winkels en door datacentra die transacties verwerken draagt bij aan een lagere milieudruk van pinbetalingen, evenals het inperken van de standby modus van de pinterminals. Ook bij contante betalingen zijn er mogelijkheden om de milieudruk in te perken, zoals het gebruik van duurzame energie door alle geldautomaten, verlaging van het elektriciteitsverbruik van het geldautomatenpark als geheel door sluiting van een gedeelte van de geldautomaten in gebieden waar er veel staan, vervanging van de huidige waardevervoertrucks die op fossiele brandstof rijden door hybride trucks, en vermindering van de muntenproductie door efficiënter munten te ruilen met andere eurolanden. De overgang naar een hogere duurzame energieverbruik in het betalingsverkeer zal overigens niet onmiddellijk leiden tot een lagere ecologische voetafdruk. Het vergt immers tijd om de benodigde aanpassingen in de energie opwekking door te voeren.
