De milieuschade die Nederland oploopt door de uitstoot van schadelijke stoffen naar bodem, water en lucht bedraagt jaarlijks 31 miljard euro. De industrie en raffinage draagt hiervan voor 4,5 miljard euro bij. Dit welvaartsverlies voor de Nederlandse samenleving staat gelijk aan 4,5% van het bruto binnenlands product (bbp). De berekende milieuschade komt voor 98 procent voort uit de uitstoot van broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen naar de lucht. Ondanks vijftig jaar milieubeleid heeft Nederland nog steeds een hardnekkig milieuprobleem. Dit concluderen onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de policy brief Monetaire Milieuschade in Nederland – Een verkenning. In deze studie heeft het PBL cijfers over de jaarlijkse fysieke uitstoot van schadelijke stoffen gecombineerd met informatie over de momenteel gehanteerde milieuprijzen. Daarmee kan worden berekend wat de waarde is van de totale monetaire milieuschade in Nederland.
Milieuschade bedraagt 4,5% van het BBP
In deze studie is berekend dat de totale monetaire milieuschade als gevolg van de uitstoot van schadelijke stoffen in Nederland in 2015 ruim 31 miljard euro bedroeg (zie Figuur). Deze schade kan worden vergeleken met een veel gebruikte welvaartsindicator, zoals de welstand op basis van het bruto binnenlands product (bbp). In 2015 bedroeg het bbp 683 miljard euro en de groei hiervan 20 miljard euro. De maatschappelijke welvaart komt derhalve zo’n 4,5% lager uit dan het bbp als rekening wordt gehouden met de monetaire milieuschade. Als ook de milieuschade wordt meegenomen die door Nederlandse consumenten en bedrijven in het buitenland wordt veroorzaakt, bijvoorbeeld door internationale reizen of internationaal vrachtverkeer, dan stijgt de schade zelfs tot 37 miljard euro.
Meeste milieuschade door emissies naar de lucht
Ondanks het milieubeleid van de afgelopen vijftig jaar spelen verschillende milieuproblemen de samenleving nog steeds parten. Denk hierbij met name aan de opwarming van de aarde als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen en luchtverontreiniging. Milieuschade door uitstoot van schadelijke stoffen veroorzaakt een direct welvaartsverlies voor de huidige generatie door bijvoorbeeld de gevolgen van de opwarming van de aarde, gezondheidsschade voor de mens, en verlies van biodiversiteit. Opvallend is dat bijna alle berekende schade komt door uitstoot van stoffen naar de lucht. Daarbij gaat het vooral om broeikasgassen als CO2 en methaan, en luchtverontreinigende stoffen zoals stikstofoxiden, zwaveloxide en ammoniak (ook bekend als NEC-stoffen). Samen zijn de broeikasgassen en de NEC-stoffen verantwoordelijk voor ruim 98 procent van de berekende milieuschade (zie de figuur hieronder).
Diverse sectoren dragen bij aan de milieuschade
Uit de berekeningen blijkt dat de meeste milieuschade wordt veroorzaakt door verkeer en vervoer: ruim 12 miljard euro schade. Maar ook de sector landbouw (6,5 miljard euro), industrie en raffinage (4,5 miljard euro) en de energiesector (ruim 4 miljard euro) veroorzaken aanzienlijke milieuschade. Consumenten zijn goed voor een kleine 2 miljard euro, terwijl afvalverwijdering en de dienstensector slechts beperkt bijdragen aan de directe milieuschade.
Een overgang naar andere energiebronnen voor de industrie en het hergebruik van materialen en grondstoffen in de productie van goederen kunnen de milieudruk helpen afnemen. Effectievere groene belastingen op de grootste bronnen van milieuschade en de meest vervuilende productiefases zouden daartoe een geschikt middel kunnen zijn, zo concludeerde het PBL vorig jaar al in het rapport Fiscale vergroening: belastingverschuiving van arbeid naar grondstoffen, materialen en afval.
