De 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s), in september 2017 door 193 bedrijven aangenomen, zijn momenteel erg hip – vooral bij grote bedrijven. Maar veranderen ze de bedrijfsvoering van deze bedrijven echt? Of zijn ze niets meer dan een nieuwe PR-stunt, een nieuwe manier van green-washing die we ook wel rainbow-washing kunnen noemen (vanwege het overenthousiaste gebruik van kleurrijke SDG-mozaïeken en regenboogwielen door bedrijven om hun merk te versterken)?
Als we duurzaamheidsminnende businessgroepen zoals de World Business Council for Sustainable Development, UN Global Impact, Global Reporting Initiative en de Business and Sustainable Development Commision mogen geloven, bieden de SDG’s een enorme kans voor strategische heroriëntatie en wijdverspreide innovatie. Maar zien bedrijven dit ook zo? En hoe gebruiken bedrijven ze echt, als ze ze al gebruiken? Laten we ernaar kijken door een bril van risico’s en opportuniteiten.
Risico 1: Bedrijven negeren de SDG’s
Er bestaat een heel redelijk risico dat de meeste bedrijven – buiten grote multinationals – de SDG’s gewoon zullen negeren en doorgaan zoals ze daarvoor deden. De SDG’s zijn immers een politieke afspraak, met nationale doelstellingen voor landen, niet voor bedrijven. En de track record van bedrijven op het vlak van duurzame ontwikkelingen tot nu toe – 40 jaar nadat de term bedacht werd door de Brundtland Commission – is op zijn best wisselend te noemen. De UN Global Compact, een leidende standaard voor duurzame bedrijven, heeft wereldwijd slecht 12.500 ingeschreven bedrijven.
Risico 2: Bedrijven verdraaien de SDG’s
Vergis je niet: de corporate communicatie–afdelingen en PR-agencies houden van de SDG’s! Wat zou er niet leuk aan zijn, met al die kleurrijke blokken, catchy icoontjes en goede doelen. Nog aantrekkelijker is het regenboogwiel van de SDG’s, gelinkt aan het UN-logo. Het komt bekend voor. Nadat de UN Global Impact in 2000 gelanceerd werd, werd de term blue-washing om precies die reden bedacht. Bedrijven gebruikten het blauwe UN-logo om veel duurzamer en verantwoordelijker te lijken dan ze in werkelijkheid waren. Vandaag zien we bij veel bedrijven precies hetzelfde verhaal, maar deze keer heet het rainbow-washing – 17 catchy kleuren, voor de prijs van geen.
Risico 3: Bedrijven kiezen de SDG’s selectief uit
Nog een risico is dat bedrijven de woorden van de SDG’s overnemen, maar niet de bijbehorende daden. In dit scenario vormen de SDG’s een gehoorzaamheidsagenda, met bedrijven die het minimaal noodzakelijke doen om geloofwaardig over te komen. En aangezien bedrijven zullen zeggen dat ze alleen op tastbare problemen moeten focussen als die zich voordoen, zullen ze uiteindelijk hun SDG’s zelf gaan uitkiezen, waarbij de meeste genegeerd zullen worden. Ze zien er weinig heil in om ambitieus of innovatief te zijn op dit vlak en zo wordt de benadering van continue verbetering volgens de ISO-standaarden ingezet met stapsgewijze verbeteringen die schraal afsteken bij de schaal en urgentie van de problematiek.
Zijn dit werkelijke risico’s? Tot nu toe suggereren de anekdotes – en zelfs wat vroeg academisch onderzoek – dat deze drie risico’s inderdaad heel realistisch zijn en nu al de meerderheid van de reacties van bedrijven op de SDG’s representeren. Maar de SDG’s vormen ongetwijfeld ook opportuniteiten.
Opportuniteit 1: Bedrijven nemen de SDG’s op
Als bedrijven de SDG’s zien als een systemische agenda voor actie en het complete pakket aannemen, dan zou dit de vooruitgang naar duurzame ontwikkeling enorm voortdrijven. Dus, in plaats van alleen te focussen op die SDG’s die handig, kostenefficiënt of strategisch zijn, zou dit betekenen dat bedrijven zich inzetten om, direct of indirect, aan de slag te gaan met alle 17 SDG’s. De Haven van Antwerpen is een voorbeeld van een bedrijf dat zich inzet voor deze holistische aanpak in samenwerking met ongeveer 1.000 bedrijven die deel uitmaken van hetzelfde industriële gebied.
Opportuniteit 2: Bedrijven innoveren rond de SDG’s
Een andere mogelijkheid is dat bedrijven de SDG’s als innovatie zien, in plaats van een gehoorzaamheidsagenda. In plaats van tevreden te zijn met een beetje klimaatactie bijvoorbeeld (SDG 13), kunnen ze zich inzetten voor ambitieuze, wetenschappelijke doelen, zoals 80%-90% minder koolstof of koolstofneutraliteit en kunnen ze hun R&D-departementen inzetten om hiervoor creatieve oplossingen te vinden. In dit scenario wordt SDG 12 (verantwoordelijke consumptie en productie) de drijfveer achter de innovatie om alle andere SDG’s te bereiken, door hybride businessmodellen te omarmen zoals die ontstaan uit de weerbare, exponentiële, toegankelijke, circulaire en welzijnseconomieën.
Opportuniteit 3: Bedrijven transformeren de SDG’s
Het beste scenario voor de SDG’s is dat bedrijven ze zien als een nodige wake-up call om gedateerde industriële economische systemen, die niet meer passen bij hun doelen, te hervormen. In dit scenario nemen bedrijven het gezamenlijke initiatief om de verdorven ‘spelregels’ van onze globale markten uit te dagen en te transformeren (zoals subsidies voor fossiele brandstoffen) en zich in te zetten voor beleidsveranderingen die de minimale duurzaamheidsstandaarden verhogen en negatieve externe effecten internaliseren (zoals door koolstofbelasting). Uiteindelijk gebruiken bedrijven de SDG’s om het overkoepelende doel in de creatie van geïntegreerde waarde te bereiken.
Hoe staat het met de SDG’s in jouw organisatie?
Antwerp Management School, Louvain School of Management, Universiteit Antwerpen, The Shift, Cifal Flanders, FIDO en ING België lanceerden op 22 maart 2018 het allereerste nationale onderzoek naar de toepassing van SDG’s in Belgische organisaties.