Wageningen Economic Research en True Price hebben – in opdracht van het ministerie van Economische Zaken – een methodiek ontwikkeld waarmee positieve en negatieve maatschappelijke effecten van de productie en consumptie van voedsel in beeld kan worden gebracht. Doel is bedrijven en consumenten hiermee meer mogelijkheden te geven beslissingen te nemen die bijdragen aan een duurzamere voedselketen.

“Elk voedselproduct heeft altijd positieve en negatieve maatschappelijke effecten. Afwegingen van consumenten en bedrijven zijn alleen mogelijk indien deze effecten meegewogen kunnen worden. Dat doel is met deze studie weer een stap dichterbij.” Willy Baltussen, onderzoeker WUR.

Positieve effecten van voedsel zijn bijvoorbeeld meer werkgelegenheid, hogere salarissen, kennisopbouw en meer gezondheid. Negatieve effecten zijn onder meer klimaatverslechtering, watervervuiling, biodiversiteitsverlies, kinderarbeid en onderbetaling. Uit het onderzoek blijkt dat een berekening van de ‘echte’ prijs in euro’s van voedselproducten, waarin alle externe effecten zijn meegenomen complex en op korte termijn nog niet haalbaar is. Daarvoor is bijvoorbeeld niet voldoende data beschikbaar. De nu ontwikkelde nieuwe methodiek kan daarentegen snel worden uitgevoerd, en is tegelijkertijd objectief en empirisch onderbouwd.

De methodiek is als casestudie toegepast op vijf voedselproducten: tafelaardappel, verse sperziebonen uit de vollegrond, volle melk, rundergehakt uit de melkveehouderij en pure chocolade. Uit de studie blijkt bijvoorbeeld dat melk relatief positief scoort op gezondheid en negatief op luchtkwaliteit. Sperziebonen scoren relatief positief op de gezondheid van de consument en heeft een beperkt effect op de waterkwaliteit. Een nadeel van de sperzieboon is dat er per euro bonen veel land nodig is en dat er in vergelijking tot het gemiddeld voedselproduct veel mest wordt gebruikt, wat leidt tot broeikasgasemissies en een achteruitgang van de biodiversiteit. Wageningen Economic Research en True Price zullen de methodiek de komende periode verder uitwerken voor een aantal andere voedingsproducten.

In welk mate producten maatschappelijke effecten hebben, wordt in onderstaand schema weergegeven. De systematiek kan op alle voedselproducten worden toegepast. De methodiek geeft geen absolute oordelen over of iets goed of slecht is, maar relatieve scores ten opzichte van gemiddelde effecten van voedsel.

Er is gekozen voor de indeling van zes kapitalen van het International Integrated Reporting Council, onder meer omdat deze het beste aansluit bij de verslaggevingspraktijk van bedrijven in Nederland. De zes gehanteerde kapitalen zijn financieel, geproduceerd, intellectueel, natuurlijk, sociaal en menselijk kapitaal. Binnen deze kapitalen zijn er in totaal 38 impactcategorieën (specifieke maatschappelijke effecten) onderscheiden om alle relevante maatschappelijke effecten van voedsel te dekken. Deze effecten worden beoordeeld als een relatieve score van een product op voor het effect op een kapitaal ten opzichte van een gemiddeld product.