Het huidige voedselsysteem is niet duurzaam. Vooral vlees maar ook zuivel en kaas vormen de grootste milieubelasting, zo blijkt uit een studie van het RIVM. Bovendien wordt 20 % van de producten verspild. Wil je nu en in de toekomst in de voedingsbehoefte van alle mensen voorzien, dan moet je werken aan een duurzaam voedselsysteem. Een systeem dat de ecologische systemen op aarde beschermt. Maar het huidige voedselsysteem is niet duurzaam, stelt het RIVM in het rapport ‘Milieubelasting van de voedselconsumptie in Nederland‘. Op wereldschaal is de voedselproductie verantwoordelijk voor ongeveer 25 % van de totale broeikasgasemissies en voor 60 % van het verlies aan biodiversiteit. Vooral vlees, voornamelijk rundvlees, maar ook zuivel en kaas vormen de grootste milieubelasting.
Studie
Omdat de overheid een taak heeft de duurzaamheid van de voedselconsumptie te meten en te monitoren, heeft het RIVM in opdracht van het ministerie van IenM een studie uitgevoerd naar de milieubelasting van de voedselconsumptie. In die studie is op basis van een groot aantal gegevens van 168 voedingsproducten gekeken naar zes milieuaspecten:
- Klimaatverandering
- Landgebruik
- Waterverbruik
- Verzuring
- Vermesting
- Bodemuitputting
Milieubelasting
De onderzoekers schatten dat die 168 onderzochte producten samen voor 80 % verantwoordelijk zijn voor de milieubelasting van de Nederlandse voedselconsumptie. Vlees veroorzaakt de grootst milieuschade. Die schade wordt bepaald door de conversieratio van veevoer naar vlees, de uiteindelijke hoeveelheid consumptievlees per dier en de broeikasgasemissies door verandering in landgebruik. Lamsvlees en rundvlees zijn over het algemeen meer milieubelastend dan varkensvlees en kippenvlees.
Wat betreft waterverbruik is fruit, na vlees de grootste belaster. Bij de overige vijf milieuaspecten veroorzaakt de productgroep zuivel en kaas de op een na grootste belasting van het milieu. Voor groente en fruit geldt dat de milieubelasting relatief laag is voor die gewassen die in Nederland in de vollegrond worden geteeld.
Complex
De opstellers van het rapport constateren wel dat het Nederlandse voedselsysteem complex is omdat er veel wordt geïmporteerd en geëxporteerd. Je kunt het voedselsysteem eigenlijk niet los zien van wereldwijde productstromen. En je kunt voedselproductiestromen eigenlijk niet goed los zien van andere productiestromen, denk aan de productie van melk die gepaard gaat met de productie van rundvlees.
Verspilling
Naast milieubelasting bij de productie, is ook voedselverspilling een probleem. Gemiddeld wordt 20 % van de Nederlandse producten verspild. Die verspilling vindt plaats in de in de gehele productie- en distributieketen, tijdens de de verwerking ervan in fabrieken, tijdens transport, de opslag en koeling, in de supermarkt en bij de consument. De verspilling vindt op alle onderdelen plaats, maar is het grootst bij de consument.
De onderzoekers concluderen dat je een duurzamer Nederlands voedselsysteem kunt bereiken door productieprocessen te verduurzamen en verliezen in de keten te verminderen. Ook consumenten kunnen er een rol in spelen. Zij kunnen verspilling voorkomen of hun voedselconsumptiepatroon te veranderen door minder en anders te eten: minder dierlijke en meer plantaardige producten.