Op dinsdag 23 augustus zijn de resultaten van het Forum Energietransitie gepresenteerd en aangeboden aan Meindert Smallenbroek, directeur Energie & Omgeving bij het ministerie van Economische Zaken. Energiedeskundigen hebben de afgelopen maanden in het Forum nagedacht over mogelijke spelregels voor de energietransitie in Nederland. Hieruit zijn vier transitieroutes geformuleerd die verschillen in de manier waarop we als Nederland sturen op vermindering van de CO₂-uitstoot en de manier waarop we kosten verdelen.
Het Forum is ontstaan uit een unieke samenwerking van negen partijen die actief zijn in de energiesector: ECN, Eneco, Gasunie, Greenchoice, Havenbedrijf Rotterdam, Pure Energie, Stedin, Triodos Bank en Uniper. Zij verschillen onderling sterk in hun positie en belangen, maar delen de overtuiging dat heldere keuzes helpen vaart te maken met de energietransitie in Nederland. En dat we daarbij iets te kiezen hebben. Met dit initiatief dragen zij bij aan het publieke debat over uitdagingen rond de transitie en de besluitvorming hierover.
Het inzichtelijk maken van mogelijke spelregels helpt om te zien hoe verschillende debatten die nu spelen -van kolencentrales tot gaswinning- in samenhang bekeken kunnen worden. En wel vanuit basiskeuzes over aansturing en lastenverdeling: gaan we sturen op minder CO₂ of op energiebesparing en hernieuwbare opwekking? En gaan we de kosten collectief delen of gaat iedereen individueel betalen? De vier transitieroutes die hieruit ontstaan kennen elk een eigen transitiewereld met argumenten voor en tegen.
De resultaten van het Forum Energietransitie zijn vrij toegankelijk via de interactieve Denkhulp Energietransitie: www.transitieroutes.nl. De Denkhulp bevat naast een overzicht van transitieroutes en argumenten ook inzicht in de huidige energievoorziening aan de hand van interactieve visualisaties en een stellingwijzer die de gebruiker inzicht geeft in eigen voorkeuren. Met dit instrument kunnen beleidsmakers, politici, bedrijfsstrategen én geïnteresseerde burgers hun eigen oordeel over spelregels voor de transitie aanscherpen. Niet door één oplossing te presenteren, maar juist door duidelijk te maken dat er iets te kiezen valt voor Nederland. Als opmaat naar heldere politieke keuzes over de energietransitie voorbij het Energieakkoord.
De transitieroutes roepen belangrijke vragen op voor Nederland: welke spelregels zijn nodig en waarom? In de paneldiscussie spraken Reinier Gerrits (VNCI), Rob Mulder (Vereniging Eigen Huis) en Manon Janssen (Topsector Energie) over de routes en benodigde spelregels voor de transitie, zoals in de gebouwde omgeving en voor de energie-intensieve industrie.
Manon Janssen: ‘We moeten allemaal persoonlijk leiderschap laten zien. In de energietransitie kan iedereen het verschil maken. Of je nu bij het ministerie verantwoordelijk bent voor het sluiten van een kolencentrale, of ervoor kiest om geen t-shirts meer bij de Primark te kopen.’
Reinier Gerrits: ‘Dit is het begin van een vervolg op de Energiedialoog. We hebben een langetermijnvisie nodig waarbij we sturen op CO₂. Circulaire economie en klimaatbeleid moeten bij elkaar komen, de trajecten kunnen elkaar verder helpen.’
Met de interactieve Denkhulp Energietransitie hopen deelnemende partijen een bijdrage te leveren aan het debat en nodigen zij beleidsmakers, politici en bedrijven uit om in gesprek tot heldere keuzes te komen richting een CO₂-arme energievoorziening in 2050.
Wat zijn de vier transitieroutes?
De transitieroutes verschillen in de manier waarop we als Nederland sturen op vermindering van de CO₂-uitstoot en de manier waarop we de kosten verdelen. In de route ‘Ik doe het zelf’ ontstaat maximale marktwerking. Huishoudens en bedrijven zoeken via de markt naar de meest betaalbare energieoplossing die beschikbaar is binnen de CO₂-grenzen die de overheid stelt. In de route ‘Wij doen het samen’ steunt de overheid huishoudens en bedrijven met het terugdringen van CO₂- uitstoot met subsidies voor collectieve infrastructuur, onderzoek en CO₂-vrije productie. In de route ‘Wij doen het zó’ neemt de overheid een krachtige regierol en stuurt zij huishoudens en bedrijven met een mix van subsidies, verplichtingen en aanleg van collectieve infrastructuur. In de route ‘Ik ga mee’ dwingt de overheid doelen voor besparing en hernieuwbare energie af, maar legt zij de verantwoordelijkheid voor uitvoering en kosten bij huishoudens en bedrijven.
Wat is het Forum Energietransitie?
Het Forum is een project waarin verschillende deskundigen in een serie bijeenkomsten hebben nagedacht over spelregels voor de energietransitie en bijbehorende argumenten onder begeleiding van De Argumentenfabriek. Binnen het Forum negen partijen uit de energiesector meegedacht over uiteenlopende transitieroutes. Hierna hebben tientallen deskundigen meegedacht over argumenten voor en tegen deze routes. Vanuit overheden, natuur- en milieuorganisaties, maar ook bijvoorbeeld consumentenorganisaties. Samen hebben zij een breed spectrum van argumenten ingebracht dat relevant is bij het nadenken over de energietransitie.