Wat zijn de kansen voor een sociale markteconomie in Europa? Volgens promovendus Ria Slegers zijn er zeker kansen, maar dan moet wel aan bepaalde voorwaarden worden voldaan. Slegers wijdde er een studie en proefschrift aan om de vraag goed te kunnen beantwoorden. Op vrijdag 2 september 2016 verdedigt zij haar proefschrift bij de faculteit Cultuur- en rechtswetenschappen aan de Open Universiteit in Heerlen.
Sinds de Europese Unie ook talloze landen telt die tot het voormalige Oostblok behoren, landen die een overwegend lager welvaartsniveau kenden dan de traditionele West-Europese landen, is de kloof tussen arm en rijk binnen de EU groter geworden. De overstap naar een sociale markteconomie, een soort middenweg tussen een socialistisch en liberalistisch economisch systeem, zou deze verschillen wellicht kunnen verminderen of minimaliseren en bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van Europa zoals vastgelegd bij het Verdrag van Lissabon. In haar proefschrift ‘Sociale markteconomie. Basis voor een duurzame ontwikkeling van Europa?’ onderzoekt Ria Slegers of een sociale markteconomie daadwerkelijk een toekomst heeft in Europa. Haar antwoord is ‘ja, maar dan wel onder bepaalde voorwaarden’.
Aanbevelingen
Bij wijze van kwalitatief inventarisatieonderzoek vroeg Slegers aan diverse Europese groeperingen (Europese politieke partijen, de leden van het Social Protection Committee, de Europese Commissie en het Europees Economisch en Sociaal Comité) wat hun standpunten zijn ten aanzien van een sociale markteconomie, wat zij zien als mogelijkheden om een dergelijk model te creëren en te handhaven en welke acties daarvoor nodig zijn. Dit leidde tot een zevental aanbevelingen. Zo zou men het begrip sociale markteconomie nader moeten definiëren en afbakenen, moet Europees worden bekeken wat men nu precies wil met het concept en zal er een samenspel moeten zijn tussen sociale en economische motieven. Ook moeten duidelijke en gemotiveerde keuzes worden gemaakt en zal er een vruchtbaar klimaat geschapen moeten worden voor een sociale markteconomie.
Voorwaarden
De aanbevelingen geven het onderzoek van Slegers betekenis en waarde voor de Europese praktijk. ‘Het onderzoek blijkt betekenisvol te zijn voor het gehele proces van de creatie van een sociale markteconomie tot en met de instandhouding ervan’, aldus Slegers. ‘Het concept heeft zeker een toekomst in Europa, maar alleen als men het eens kan worden over een eenduidig bijbehorend begrippenkader en men het model dat bij een sociale markteconomie behoort consequent en adequaat vormgeeft en invoert. Tegelijk moet rekening worden gehouden met onderlinge en eigen belangen. Bij dit proces kunnen de aanbevelingen mede een leidraad vormen.’
Geven en nemen
Dat Slegers koos voor de sociale markteconomie als onderwerp van haar proefschrift, is geen toeval. ‘Het is een onderwerp dat mij na aan het hart ligt. Binnen een sociale markteconomie betekenen mensen iets voor elkaar. Er spelen een hoop sociale aspecten en ook de factor menslievendheid heeft een belangrijke plek. Het is een soort hybride van een laissez faire beleid en een autoritair stelsel, dat zijn oorsprong heeft in het naoorlogse Duitsland. Een systeem van geven en nemen. Iedereen zorgt voor zichzelf, maar tegelijk draagt ook iedereen iets bij aan de samenleving als geheel, zolang je daartoe in staat bent. Samen de schouders eronder zetten is het motto. Afstappen van het individualistische denken. Willen inleveren als je rijk bent, en niet alleen het handje ophouden als je arm bent, daar komt het op neer. Een sociale markteconomie heeft zeker een kans van slagen, maar dan moeten we er wel met z’n allen voor willen gaan.’