Stel, je werkt bij een maatschappelijke organisatie die zich inzet voor het verbeteren van mensenrechten en je hoort via lokale contacten dat werknemers in een kledingfabriek salaris onder het bestaansminimum ontvangen en werken onder erbarmelijke omstandigheden. Wat doe je dan? Via de rechter betere arbeidsomstandigheden afdwingen, is een lange en kostbare weg. Een niet-juridisch klachtenmechanisme kan uitkomst bieden. Dit is een procedure die (groepen) personen een formeel instrument biedt om misstanden door bedrijven aan te kaarten, bijvoorbeeld op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten en milieuschade. Via deze weg is het ook mogelijk om genoegdoening te verkrijgen. Maar er is nog veel onduidelijk over de effectiviteit van deze klachtenmechanismen en hoe ze werken.
Vanaf vandaag biedt een nieuwe website over niet-juridische klachtenmechanismen uitkomst. Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) geeft hierop informatie over verschillende niet-juridische klachtenmechanismen en reikt instrumenten aan om klachten in te dienen. “We informeren bezoekers onder andere over de dingen die zij moeten overwegen, de activiteiten die ze moeten ondernemen en de documentatie die ze nodig hebben voordat ze een klacht in kunnen dienen bij een niet-juridisch klachtenmechanisme”, aldus projectsecretaris Desiree Koppes.
Film en brochures
Op de website staat een film waarin kort en krachtig wordt uitgelegd hoe verschillende klachtenmechanismen werken. Verder zijn er brochures te downloaden die individuen, arbeiders, gemeenschappen en maatschappelijke organisaties specifieke informatie en tips geven. Daarnaast bevatten zij een overzichtelijk stappenplan voor het indienen van een klacht. SOMO heeft de brochures samen met de Amerikaanse organisatie Accountability Counsel ontwikkeld voor de klachtenmechanismen van twee verschillende ontwikkelingsbanken.
Human Rights and Grievance Mechanisms
De nieuwe website hoort bij het vierjarige SOMO-programma Human Rights and Grievance Mechanisms. Dit programma wordt gefinancierd door het mensenrechtenfonds van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens projectleider Joris Oldenziel past het programma in het beleid van minister Ploumen om ngo’s te ondersteunen in hun waakhondfunctie. “Het programma heeft een belangrijke functie in het signaleren en aanpakken van de negatieve impact van (Nederlandse) bedrijven in ontwikkelingslanden”, aldus Oldenziel.
Het programma richt zich op het vergroten van de toegankelijkheid en de effectiviteit van niet-juridische klachtenmechanismen en het verspreiden van kennis over dit onderwerp. Daarnaast ondersteunt het programma organisaties in het zuiden bij het gebruik van verschillende klachtenmechanismen. “Door hen te helpen bij het indienen van een klacht, wil SOMO de toegang tot gerechtigheid op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten en het milieu verbeteren”, aldus Koppes.