Toen ik als student bedrijfskunde als specialisatie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen koos, betekende dat voor mij ook dat ik vanaf dat moment waar mogelijk Fairtrade gecertificeerde producten kocht. Mijn inkomen bestond op dat moment grotendeels uit een lening van DUO voor uitwonende studenten. Eigenlijk had ik dus helemaal geen geld om uit te geven aan dure certificeringen. Maar nadat ik armoede met eigen ogen had gezien in verschillende landen in het mondiale zuiden, kon ik het niet meer over mijn hart verkrijgen om niet-gecertificeerde producten te verkopen. Een half jaar geleden, zo’n vijftien jaar na mijn afstuderen, loste ik mijn laatste Euro studieschuld af.
Het was voor mij dan ook extra pijnlijk om te leren dat, ondanks alle goede bedoelingen, Fairtrade in veel gevallen weinig effectief bleek in de praktijk. Dat wil zeggen dat veel boeren en arbeiders in het mondiale zuiden weinig verschil merkten tussen wel of geen Fairtrade certificering. De Fairtrade beweging heeft wel veel bijgedragen aan bewustwording rondom de arbeids- en inkomensomstandigheden van mensen ver weg, maar structurele verbeteringen en ontwikkelingskansen bleven uit. Tegelijkertijd geeft een Fairtrade certificering wel de illusie dat we eerlijke handel drijven met boeren en arbeiders ver weg, waardoor misschien de gevoelde noodzaak om dingen echt te verbeteren uitblijft[i].
Betrouwbare informatie
We leven in een tijd waarin veel van onze impact op mens en aarde onzichtbaar en complex is. De wetenschap vertelt ons dat 350 deeltjes CO2 per 1 miljoen veilig is, terwijl we nu al op ruim 420 deeltjes CO2 per 1 miljoen zitten. Maar in ons dagelijks leven zien we geen deeltjes CO2 door de lucht zweven. We horen over misstanden in Bengaalse naaiateliers, maar niemand van ons ziet of hoort diegene die onze kleding als eerste in handen heeft gehad. Gezien de onzichtbaarheid en complexiteit van onze impact, is betrouwbare informatie over onze productie en consumptie des te belangrijker.
Paul Schenderling en ik vonden elkaar in ons verlangen om consumenten van betrouwbare informatie te voorzien omtrent de manieren waarop producten tot stand komen. We zijn Just Enough gestart om in deze informatie te voorzien en vonden een goede partner in Ethical Consumer. Ethical Consumer is een Britse consumentenorganisatie dat al ruim 35 jaar onderzoek doet naar de maatschappelijke impact van bedrijven en merken. Ze hanteren een unieke methodologie die zeer compleet is en kijken naar zowel beleid van bedrijven als praktijk. Op basis van 365 indicatoren wordt onder meer gekeken naar klimaatimpact, gebruik van giftige stoffen, dierenwelzijn, belastingontduiking, diversiteitsbeleid, beloningsbeleid, lobbypraktijken en nog veel, veel meer. Niet voor niets wordt Ethical Consumer gezien als gerenommeerde en betrouwbare onderzoeks- en adviesorganisatie in het Verenigd Koninkrijk.
Just Enough verkreeg de exclusieve licentie van Ethical Consumer voor ontsluiting van haar kennis in het Nederlandse taalgebied. Na ruim een jaar werk met tientallen vrijwilligers is de Productwijzer live en kunnen we de eerste 43 productsoorten tonen met daarin duizenden beoordeelde merken en bedrijven. De productbeoordelingen geven een direct inzicht in welke producten het beste scoren via een scoretabel, maar eveneens leggen we uit of je producten eventueel zelf kunt maken (zoals afwasmiddel of deodorant), of tweedehands kunt kopen. We beschrijven gedetailleerd hoe producten tot stand komen en wat de maatschappelijke impact van de productieprocessen is. Zodoende kun je zowel snel een blik werpen op welke bedrijven het beste scoren (en waarom) of je ergens helemaal in verdiepen.
Hoe nu verder
De lancering van de Productwijzer is het begin. We willen nu verder door nog veel meer productcategorieën toe te voegen, zoals op het gebied van voeding en kleding. Ook willen we Nederlandse bedrijven toevoegen aan de bestaande productbeoordelingen. Om onafhankelijk en dus betrouwbaar te blijven van bedrijven hebben we hiervoor hard donaties nodig. Samen met onze groeiende achterban maken we de Productwijzer mogelijk. In de tussentijd lichten we al prachtige voorbeelden uit in onze wekelijkse artikelen van Lysanne van de Kamp.
Ook trekken we graag op met ondernemers. We hebben een constructieve insteek en willen ondernemers helpen om bedrijfsprocessen te verbeteren op basis van onze unieke methodiek. Daarnaast zien we veel gaten in de markt voor (startende) ondernemers. In onze methodiek werken we met absolute scores, waardoor het voor meerdere productsoorten voorkomt dat niet één bedrijf of merk een voldoende scoort. Bij smart phones zou dit bijvoorbeeld het geval zijn geweest als Fairphone, het eerste Nederlandse smart phone merk, er niet was geweest. Fairphone scoort bij ons maar liefst een 8,3. Zoals Fairphone een ethisch alternatief is op de smart phone markt, zo zijn er ook kansen voor producenten van ethische televisies, koelkasten, laptops en nog meer. Tot slot helpen we bestaande aandeelhouders om bedrijven waarin zij investeren beter te begrijpen, zoals in een recent advies voor activistische aandeelhouders waar ook pensioenfondsen en andere vermogensbeheerders interesse in toonden.
Kortom: als we samen krachten bundelen, als consument, onderzoeker, ondernemer en investeerder, kunnen we de wereld mooier, eerlijker en duurzamer maken. We hopen op veel steun om ons werk blijvend mogelijk te maken. Kijk op https://productwijzer.justenough.nl/
[i] Voor een verdieping op dit onderwerp verwijs ik graag naar mijn aanstaande boek Alles van waarde (verschijningsdatum: 23 april 2025).