Inzetten op ESG (Environmental, Social, Governance) heeft een positieve impact op milieuprestaties, maar leidt tot een verhoging van de bedrijfskosten en heeft een significant vertragend effect op de groei van een bedrijf. Dat is de conclusie van de Leerstoel die de Limburgse investeringsmaatschappij LRM samen met UHasselt lanceerde in 2023 om de impact van ESG op ondernemersgroei bij Vlaamse kmo’s (MKB) te onderzoeken. “Pas op langere termijn plukken MKB-bedrijven de vruchten van de ESG-transitie”, vertelt Dr. Maarten Colson (UHasselt) van de LRM Chair of Entrepreneurship.

ESG staat voor Environmental, Social, and Governance en verwijst naar de drie belangrijke pijlers waarop bedrijven worden beoordeeld als het gaat over duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De wetenschappelijke literatuur laat almaar meer uiteenlopende resultaten (positief, negatief, geen effect) van ESG op ondernemende groei zien. De huidige kennis komt bijna volledig van grote beursgenoteerde ondernemingen. Over de ESG-effecten op kmo’s, die weliswaar overal de economische ruggengraat vormen, is de wetenschappelijke kennis momenteel bijzonder schaars omwille van beperkingen in data. Daarnaast is er, ook bij beursgenoteerde bedrijven, nog maar zeer weinig wetenschappelijk inzicht in de onderliggende processen en contextuele factoren in deze relatie.

Met de LRM Chair of Entrepreneurship onderzochten initiatiefnemers LRM en UHasselt het effect van ESG op bedrijfsgroei. Dr. Maarten Colson en prof. dr. Pieter Vandekerkhof van de UHasselt bevroegen in samenwerking met Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, 205 Vlaamse mature kmo’s, waaronder ook 161 actieve Raden van Bestuur. 59% van de bevraagden zet strategisch actief hoog in op ESG, terwijl ze volgens de Europese duurzaamheidsrichtlijn (CSRD) nog niet rapportageplichtig zijn en de regelgeving momenteel nog onduidelijk is. Op sociaal vlak wordt het sterkst gescoord (73%), gevolgd door governance (59%) en environment (55%).

Significante verhoging van bedrijfskosten

Eén van de meest opvallende vaststellingen uit het onderzoek, is dat ESG tot een significante verhoging van de bedrijfskosten leidt. “Ook al controleren we statistisch voor een resem bedrijfsspecifieke en industrie-effecten, we zien duidelijk een verandering in de algemene bedrijfskosten, kosten voor inkoop van grondstoffen, energiegebruik, afvalverwerking, lozing en compliance”, licht Dr. Maarten Colson toe. “Die kosten hebben op hun beurt een negatieve impact op de ondernemende groei. Daartegenover staat dan wel dat de milieuprestaties zoals energieverbruik, naleving van milieunormen, uitstoot, reductie van verontreinigde grondstoffen en hoeveelheid gebruikte grondstoffen aanzienlijk verbeteren.”

“It’s not the economy, but the governance”

Dit onderzoek brengt nog meer markante resultaten aan het licht. “Wanneer een Raad van Bestuur strategisch mee aan het stuur zit i.f.v. ESG, dan zet dat een bedrijf nog meer onder druk en is er een nog significantere stijging van de bedrijfskosten”, aldus Dr. Maarten Colson. “Je kan dus stellen dat een Raad van Bestuur zich hier juist van haar sterke en toekomstgerichte kant toont, door de turbo aan te zetten, ook al maakt dat het pad nog onstuimiger.”

Tot slot toont het onderzoek aan dat bedrijven die sterk inzetten op veranderingsprocessen (interne processen, governance structuren, digitale transformatie, …) en die strategisch wendbaar zijn, net iets minder negatieve impact ondervinden. Samengevat kan je dus zeggen dat de nodige ESG-transitie gepaard gaat met een hoge kost voor bedrijven. “Sterke ecosysteem-actoren, zoals LRM, zijn dan ook cruciaal om de verduurzaming in goede banen te leiden, net als een richtinggevend en doelmatig beleid”, aldus Maarten Colson.

Gezond realisme dient te primeren

Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder Voka: “Vlaamse kmo’s nemen hun verantwoordelijkheid rond ESG en zetten sterk in op duurzaamheid. Hier hangt een kostprijs aan vast op korte termijn, maar ook een maatschappelijke en economische meerwaarde op lange termijn. Het is cruciaal om het juiste evenwicht te houden tussen economische rendabiliteit en allerlei verplichtingen rond ESG-rapportage, in het bijzonder bij kmo’s.”

Tom Vanham, CEO LRM: “Met deze resultaten zetten de onderzoekers een sterke academische prestatie neer door voor het eerst de impact van ESG op ondernemende groei bloot te leggen. Vooral beleidsmatig kunnen er nog belangrijke hordes genomen worden die voor ondernemers een cruciaal verschil maken, in lijn met de geopolitieke en industriële realiteit. Ook voor ons als LRM levert dit inzichten voor de manier waarop onze investment managers onze portfoliobedrijven kunnen ondersteunen in hun groei en hoe we met gezond realisme de noodzakelijke ESG-transitie kunnen faciliteren.”