In 2023 was de uitstoot van de Nederlandse bedrijven binnen het Europese Emissiehandelssysteem (EU ETS) 13,2% lager dan in 2022. Dit is de grootste procentuele daling ooit in het handelssysteem. Ook in 2020 en in 2022 was de uitstoot van deze bedrijven al flink verminderd, terwijl de trend in 2021 vlak was door het economisch herstel na de coronapandemie. De Nederlandse uitstootdaling is daarmee in lijn met het voorlopige beeld van de rest van Europa.
Grootste daling uitstoot in energiesector
De 345 EU ETS-bedrijven hebben 9,36 miljoen ton broeikasgassen minder uitgestoten dan in 2022, gemeten in CO2-equivalenten. De grootste daling zit in de energiesector: die heeft 6,7 miljoen ton CO2 minder uitgestoten dan een jaar eerder. Er is namelijk vorig jaar in Nederland aanzienlijk meer elektriciteit opgewekt uit hernieuwbare bronnen. De totale hoeveelheid elektriciteit die geproduceerd is, is vrijwel gelijk gebleven, wat betekent dat fossiele bronnen minder nodig waren. De vier Nederlandse kolencentrales hebben bijvoorbeeld 4,6 miljoen ton CO2 minder uitgestoten in 2023 dan een jaar eerder. Deze daling is extra opvallend, omdat de eerdere wettelijke beperking van de inzet van elektriciteitsproductie uit kolen in 2023 niet gold. Vanaf 2022 mochten de kolencentrales namelijk maximaal op 35% draaien, maar deze beperking is medio 2022 definitief ingetrokken vanwege zorgen om de leveringszekerheid. De daling van de uitstoot komt dus niet door direct opgelegde productiebeperkingen, maar doordat duurzame bronnen een goedkopere optie waren voor producenten dan fossiele bronnen.
Industrie heeft minder geproduceerd door hoge inkoopprijzen en onderhoud
Ook in de industrie is de CO2-uitstoot verder gedaald. Net als vorig jaar zorgden hoge prijzen van energie en andere grondstoffen voor lagere productie. Zeker in de eerste helft van 2023 speelde dit een belangrijke rol en dan met name in de chemische industrie. De uitstootdaling in de rest van de industrie komt voornamelijk op rekening van Tata Steel. Daar was namelijk grootschalig onderhoud aan één van de hoogovens, waardoor een deel van de fabriek stil lag. Mede hierdoor heeft de staalfabriek 1,3 miljoen ton CO2 minder uitgestoten dan in 2022.
Top 10 grootste uitstoters in 2023
| Naam installatie | Exploitant | Plaats | Emissies 2023 (in tonnen CO2) | |
| 1 | Tata Steel IJmuiden bv | Tata Steel IJmuiden B.V. | Velsen-Noord | 4.543.687 |
| 2 | Shell Nederland Raffinaderij B.V. | SHELL Nederland Raffinaderij B.V. | Vondelingenplaat Rotterdam | 4.208.347 |
| 3 | Vattenfall Power Velsen | Vattenfall Power Generation Netherlands B.V. | Velsen-Noord | 3.635.745 |
| 4 | Chemelot | Chemelot Site Permit B.V. | Geleen | 3.631.268 |
| 5 | Dow Benelux B.V. | Dow Benelux B.V. | Hoek | 3.213.618 |
| 6 | RWE Eemshaven centrale | RWE Eemshaven Holding II B.V. | Eemshaven | 2.781.599 |
| 7 | Yara Sluiskil B.V. | Yara Sluiskil B.V. | Sluiskil | 2.750.147 |
| 8 | Uniper Centrale Maasvlakte | Uniper Benelux N.V. | Maasvlakte Rotterdam | 2.556.831 |
| 9 | ESSO Raffinaderij Rotterdam | Esso Nederland B.V. | Botlek Rotterdam | 2.489.829 |
| 10 | Shell Nederland Chemie B.V., vestiging Moerdijk | SHELL Nederland Chemie B.V. | Moerdijk | 2.248.288 |
Uitstoot luchtvaart omhoog, maar niet op piek
De enige sector binnen het EU ETS waarvan de uitstoot in 2023 gestegen is, is de luchtvaart. Hier zien we een stijging van 11% naar 2,6 miljoen ton CO2. Het gaat hierbij alleen om de vluchten binnen de Europese Economische Ruimte (EER) van de maatschappijen die onder Nederlands toezicht vallen. De uitstoot is nog wel minder dan vóór de coronapandemie: in 2019 was de luchtvaart binnen het EU ETS verantwoordelijk voor meer dan 2,9 miljoen ton CO2.
Wat zegt dit voor de toekomst?
Mark Bressers, directeur-bestuurder NEa: “Als deze trend zich doorzet, zijn de Nederlandse energie- en industriesector goed op weg om hun CO2-reductiedoelen voor 2030 te halen. De ETS-sectoren dragen nu bovengemiddeld bij aan de CO2-daling van Nederland als geheel (6%), maar de cijfers van dit jaar hebben twee gezichten. Het is heel positief dat een groot deel van de reductie behaald is door de inzet van meer hernieuwbare energie. Aan de andere kant is er in de industrie vooral minder geproduceerd en niet per se verduurzaamd. Daar is echt nog meer innovatie nodig om de CO2-uitstoot blijvend te verminderen.”
Wat is het EU ETS?
De installaties in Nederland die onder het Europees emissiehandelssysteem (EU ETS) vallen, stoten samen ongeveer de helft van de Nederlandse broeikasgassen uit. Deze uitstoot wordt gemonitord en jaarlijks gerapporteerd aan de NEa. Voor elke ton CO2 (equivalent) die een installatie uitstoot moet één emissierecht worden ingeleverd. Deze emissierechten kunnen worden gekocht op veilingen van de overheid maar ook direct van andere installaties en bedrijven. Een deel van de installaties onder het EU ETS krijgt daarnaast gratis emissierechten.
Reactie Natuur & Milieu, Milieudefensie, Greenpeace en de Milieufederatie Noord-Holland
Natuur & Milieu, Milieudefensie, Greenpeace en de Milieufederatie Noord-Holland: “Het is bemoedigend dat Nederlandse grote uitstoters een daling in CO2-emissies hebben gerealiseerd. Echter, deze ontwikkeling wordt volledig overschaduwd door de schokkende realiteit dat de luchtvaartsector geen enkele vooruitgang heeft geboekt. Terwijl andere sectoren minder CO2 uitstoten, blijft de luchtvaart vastzitten in haar vervuilende gewoonten. Zo bleek uit het jaarverslag van KLM eerder al dat hun emissies met 10% zijn toegenomen. De cijfers van de emissieautoriteit vandaag tonen opnieuw aan dat de zogenaamde groene plannen van deze sector, waar de politiek al jaren op vertrouwt, een grote farce zijn.
Het recente onderzoek van luchtvaarteconomen in opdracht van Natuur & Milieu toont aan dat Schiphol kan krimpen zonder schade aan de economie. Dit zou een duidelijk signaal moeten zijn voor politici, beleidsmakers en de luchtvaartsector zelf. Het is hoog tijd dat de overheid actie onderneemt om de groei van de luchtvaart in te dammen. We kunnen niet langer toestaan dat de luchtvaart ongehinderd blijft groeien, ten koste van het klimaat, ten koste van de nachtrust en het welzijn van honderdduizenden omwonenden én ten koste van toekomstige generaties. Het is tijd voor verandering; het is tijd voor een luchtvaartsector die past bij Nederland.”