17,5 procent van het Nederlandse economie is duurzaam. Dat blijkt uit de vijfde editie van de Nieuwe Economie Index (NEx), het jaarlijkse onderzoek van duurzame-bedrijvennetwerk MVO Nederland. De index stijgt daarmee 1,0 procentpunt ten opzichte van 2023, de kleinste stijging in vijf jaar. “De NEx laat zien dat de verduurzaming van de economie tegen beleidsgrenzen aanloopt. Verduurzamen is niet toegankelijk, voordelig en begrijpelijk genoeg. Daardoor wachten ondernemers af. De overheid kan verduurzaming financieel en commercieel aantrekkelijker maken”, zegt Wouter Scheepens, directeur-bestuurder van MVO Nederland.
De NEx van 17,5 procent geeft het gemiddelde weer van de scores op zeven thema’s die MVO Nederland gebruikt om de voortgang naar een duurzame, nieuwe economie te bepalen. Sinds 2020 – toen de NEx op 12,1 procent stond – neemt de score elk jaar toe, maar met een steeds kleiner percentage.
Overheidsbeleid moet markt de ruimte geven
Er is maar één thema dat al vijf jaar stijgt: groene energie. Dit jaar met 2,2 procentpunt, de een-na-hoogste stijging in vijf jaar. “Investeringen in zonnepanelen en windenergie bieden bedrijven een aantrekkelijke business case. Dan zie je dat ondernemers echt wel willen verduurzamen, mits het speelveld duidelijk is”, aldus Scheepens.
Van papier naar praktijk
De circulaire economie stagneert al vijf jaar en neemt in de NEx van 2024 zelfs iets af tot 13,4 procent. “De overheid lijkt heel druk met circulariteit, maar dat is vooral op papier. Aan rapporten geen gebrek, aan werkende businessmodellen voor circulair ondernemen des te meer”, zegt Scheepens. De daling komt met name doordat Nederlandse bedrijven minder materialen hergebruiken. “Als de overheid de belasting op gerecyclede producten verlaagt is het aantrekkelijker om geen nieuwe grondstoffen te gebruiken. Het is op dit moment zelfs voordeliger om nieuwe spullen te produceren dan iets te repareren of vervangen.”
Toegankelijk, voordelig én begrijpelijk
Op de andere vijf thema’s is door de jaren heen weinig stijging te zien. “We horen veel dat acties blijven hangen, zelfs bij bedrijven in ons netwerk. Er komt zo veel op ze af. En vaak is verduurzaming te moeilijk, te duur of ontoegankelijk. Kijk naar duurzame subsidies: grote bedrijven hebben hier hele afdelingen voor. Het mkb heeft geen tijd, noch capaciteit om zich door ingewikkelde procedures te worstelen – terwijl de innovatie nu juist daar zit. Ik vind het niet zo gek dat de bakker op de hoek blijft doen wat ‘ie doet”, zegt Scheepens.
In het onderzoek zijn ook subtiele stijgingen te zien, vooral als de wetgeving verduurzaming stimuleert. Zo stijgt inclusief ondernemen doordat het aandeel vrouwen in raden van commissarissen door het vrouwenquotum toeneemt. Dankzij verplichtingen op rapportages beleggen ook steeds meer pensioenfondsen duurzamer en neemt de score voor nieuwe rijkdom toe. Scheepens: “In het netwerk van MVO Nederland zien we genoeg voorbeelden van bedrijven die laten zien dat het kan: duurzaam ondernemen met een verdienmodel. De overheid kan dit stimuleren door het duidelijker en aantrekkelijker te maken.”
Meer informatie over de NEx
De NEx 2024 scoort als volgt op de zeven thema’s: nieuwe rijkdom (12,5%), echte prijzen (13,7%), transparante ketens (13,0%), inclusief ondernemen (35,6%), groene energie (13,8%), biodiversiteit (19,8%) en circulaire economie (13,4%). Meer informatie tref je aan op de website van MVO Nederland. Ook lees je interviews met inspirerende ondernemers uit het netwerk, een podcast met meer duiding en concrete tips en stappenplannen om zelf aan de slag te gaan.
