Puttend uit bijna twee decennia aan originele gegevens over risicoperceptie, waarschuwt het Global Risks Report 2024 van het World Economic Forum voor een wereldwijd risicolandschap waarin vooruitgang in menselijke ontwikkeling onder grote druk staat, waardoor staten en individuen kwetsbaar worden voor nieuwe en terugkerende risico’s. De resultaten laten een overwegend negatieve outlook voor de wereld op korte termijn zien, die naar verwachting op lange termijn zelfs zullen verslechteren. Terwijl 30% van de wereldwijde experts een verhoogde kans op wereldwijde rampen in de komende twee jaar verwacht, verwacht bijna twee derde dit in de komende 10 jaar. Tegen de achtergrond van deze systematische verschuivingen in de mondiale machtsdynamiek, klimaat, technologie en demografie vergen deze wereldwijde risico’s een extreem groot aanpassingsvermogen van landen. Dit zijn de bevindingen van het Global Risk Report 2024, dat vandaag is uitgebracht. Twee derde van de wereldwijde experts verwacht dat er in het komende decennium een multipolaire of gefragmenteerde orde zal ontstaan, waarin middelgrote en grote machten nieuwe regels en normen uitdagen en vaststellen, maar ook handhaven.
Het rapport baseert zich op de meningen van meer dan 1.400 wereldwijde risico-experts, beleidsmakers en leiders uit de industrie die zijn ondervraagd in september 2023 (de Global Risks Perception Survey). Het Amsterdam Centre for Business Innovation (ACBI) van de Amsterdam Business School, Universiteit van Amsterdam, is partnerinstituut van het WEF en verzamelde de gegevens voor Nederland. Prof.dr. Henk Volberda, hoogleraar strategie en innovatie aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van ACBI, licht de bevindingen toe.
De voornaamste bevindingen van het Global Risk Report 2024 zijn als volgt:
- Negatieve outlook: Terwijl 30% van de wereldwijde experts een verhoogde kans op wereldwijde rampen in de komende twee jaar verwacht, verwacht bijna twee derde dit in de komende 10 jaar.
- Planeet in gevaar: Twee derde van de wereldwijde experts maakt zich zorgen over extreme weersomstandigheden in 2024. Extreem weer, overschrijden van kritische grenzen van de aarde, verlies aan biodiversiteit en instorting van ecosystemen, tekorten aan natuurlijke hulpbronnen en vervuiling vertegenwoordigen vijf van de top 10 meest ernstige risico’s waarmee we naar verwachting de komende tien jaar mee zullen worden geconfronteerd.
- AI-gegenereerde misinformatie en desinformatie vormen de grootste korte-termijnrisico’s voor de komende 2 jaar: Zowel buitenlandse als binnenlandse actoren zullen desinformatie en misinformatie gebruiken om maatschappelijke en politieke kloven verder te vergroten.
- Maatschappelijke polarisatie staat bovenaan de lijst van de top drie risico’s, zowel op korte als op middellange termijn: Twee derde van de wereldwijde experts verwacht dat er in het komende decennium een multipolaire of gefragmenteerde orde zal ontstaan.
- Economische onzekerheid: De kosten van levensonderhoud blijven een belangrijke zorg in de vooruitzichten voor 2024. De komende jaren zullen worden gekenmerkt door aanhoudende economische onzekerheid en groeiende economische en technologische kloven.
- Toenemende geopolitieke spanningen, gecombineerd met technologische ontwikkelingen, zullen nieuwe veiligheidsrisico’s met zich meebrengen: Verschillende latente conflicten lopen het risico om op korte termijn weer op te laaien.
- Belangrijkste risico’s Nederland: In ons land wordt het tekort aan arbeidskrachten als belangrijkste risico beschouwd, gevolg door economische neergang, mogelijke energietekorten, gebrek aan sociale cohesie en cybercriminaliteit.
Onderstaand een nadere toelichting op enkele kernbevindingen met toelichtende figuren.
(1) Negatieve outlook: Terwijl 30% van de wereldwijde experts een verhoogde kans op wereldwijde rampen in de komende twee jaar verwacht, verwacht bijna twee derde dit in de komende 10 jaar.
Bij de start van 2024 laten de Global Risks Perception Survey (GRPS)-resultaten van 2023-2024 een voornamelijk negatief vooruitzicht zien voor de wereld in de komende twee jaar, dat naar verwachting in het komende decennium zal verslechteren. Ondervraagd in september 2023 verwacht de meerderheid van de respondenten (54%) enige instabiliteit en een matig risico op wereldwijde catastrofes, terwijl nog eens 30% nog turbulentere omstandigheden verwacht. Volgens Professor Volberda is “het vooruitzicht aanzienlijk negatiever over de periode van 10 jaar, waarbij bijna twee-derde van de respondenten een onstuimig of turbulent vooruitzicht verwacht.”
(2) Planeet in gevaar: Twee derde van de wereldwijde experts maakt zich zorgen over extreme weersomstandigheden in 2024. Extreem weer, overschrijden van kritische grenzen van de aarde, verlies aan biodiversiteit en instorting van ecosystemen, tekorten aan natuurlijke hulpbronnen en vervuiling vertegenwoordigen vijf van de top 10 meest ernstige risico’s waarmee we naar verwachting de komende tien jaar mee zullen worden geconfronteerd.
Milieurisico’s blijven het risicolandschap domineren. Twee derde van de GRPS-respondenten plaatst ‘Extreem weer’ als het grootste risico dat waarschijnlijk een materiële crisis op mondiaal niveau zal veroorzaken in 2024 (zie Figuur 2), waarbij de opwarmingsfase van de El Niño-Zuidelijke Oscillatie (ENSO)-cyclus zich zal intensiveren en aanhouden tot mei van dit jaar. Het wordt ook beschouwd als het op één na ernstigste risico over de tweejarige periode, en vergelijkbaar met de ranglijsten van vorig jaar, staan bijna alle milieurisico’s op de lange termijn in de
top 10 (zie Figuur 3).
Volgens Professor Volberda is er echter onenigheid onder de GRPS-respondenten over de urgentie van milieurisico’s, met name Biodiversiteitsverlies en instorting van ecosystemen en Kritieke veranderingen aan aardsystemen. “Jongere respondenten neigen ertoe deze risico’s veel hoger te rangschikken over de periode van twee jaar in vergelijking met oudere leeftijdsgroepen, waarbij beide risico’s in hun top 10-ranglijst op korte termijn voorkomen. Het bedrijfsleven benadrukt deze risico’s als belangrijke zorgen op de lange termijn, in tegenstelling tot respondenten uit het maatschappelijk middenveld of de overheid die deze risico’s prioriteren over kortere tijdsbestekken.”
