We lazen de afgelopen weken vrijwel iedere dag nieuws over de nu al historische klimaattop in Dubai. Wereldleiders kwamen bijeen om afspraken te maken over een versnelling in de energietransitie. En die versnelling is gekomen: alle landen scharen zich achter de afspraak van de verdrievoudiging van duurzame elektriciteit. Met name de gezamenlijke toezegging is historisch te noemen. Maar wat betekent dat voor Nederland? De NOS vroeg zichzelf diezelfde vraag af en concludeerde in een achtergrondartikel dat het voor ons land minimaal extra werk vergt. We doen het als land dus harstikke goed. En hoewel deze analyse met name gemaakt wordt door de cijfers af te zetten tegen Europese klimaatdoelstellingen is het ook eens goed om op een andere manier naar onze verduurzamingsprestaties te kijken. Hoe zit het bijvoorbeeld met de penetratie van het aantal warmtepompen in Nederlandse huishoudens? En wat zijn de cijfers als we kijken naar de arbeidsmarkt?
Uit het onderzoek van Deloitte blijkt dat 1 op de 3 Nederlandse huishoudens gebruikmaakt van duurzame energie. Hiervan heeft 25 procent van de Nederlandse huishoudens zonnepanelen en maar een kleine 5 procent geïnvesteerd in een warmtepomp. Als we deze feiten vergelijken andere Europese landen, kunnen we nog een flinke inhaalslag maken wat betreft verduurzamingstechnologieën zoals de warmtepomp, thuisbatterijen en elektrische auto’s. Zo heeft 70 procent van de Noorse huishoudens een warmtepomp, in Zweden 50 procent, Zwitserland 21 procent en Frankrijk 12 procent. Maar waarom is dat? Gekeken naar waarom bepaalde Europese landen voorloper zijn op een bepaalde technologie blijkt dat stimuleringsmaatregelen waaronder subsidies en vrijstellingen en beperkende maatregelen zoals belastingen in elk land een beslissende rol speelt. Het huidige beleid van de Nederlandse overheid is hier een klassiek voorbeeld van. Het verlammende effect die de onduidelijkheid over ‘onze’ salderingsregeling heeft op de resterende groep consumenten die de overstap naar zonnepanelen zou willen maken is stuitend. Om maar te zwijgen over de impact hiervan op de energietransitie.
Die zonnepanelen, warmtepompen en thuisbatterijen moeten natuurlijk ook aangesloten en onderhouden worden. Ook hierom is veel te doen. Toch lijkt het tekort aan technici in deze sector minder nijpend dan in eerste instantie lijkt. Als we de cijfers erbij pakken dan kunnen we stellen dat in 2023 het aantal banen toenam. Daarin neemt Polen de leiding binnen de EU met het creëren van banen in de zonne-energiesector, gevolgd door Spanje en Duitsland. Nederland sluit als vierde land aan in deze rij met 42.553 banen in de zonne-energie sector, waarvan verreweg het grootste deel in de installatiesector werkt. Met 648.000 werknemers in Europa in 2022, zal de sector 800.000 werknemers bereiken in 2023, en waarschijnlijk 1,2 miljoen in 2027. Dit schetst SolarPower Europe in het meest waarschijnlijke scenario voor de groei van de zonne-energiemarkt in de EU. Het goede nieuws is ook dat mensen in relatief korte periode omgeschoold kunnen worden. Korte trainingsperiodes van ongeveer 13 weken zijn een van de sterke punten van de zonne-energiesector. De conclusie die we kunnen trekken uit deze cijfers is dat de toename aan banen bijna gelijke tred houdt met de groei van de zonne-energiemarkt. Het tekort aan arbeidskrachten in de zonne-energiesector in 2024 lijkt daarmee een mythe te zijn.
Mijn conclusie? We lopen voorop en we lopen achterop. De waarheid ligt ergens in het midden en het is maar net met welke bril je kijkt naar de vorderingen op het gebied van de klimaatdoelstellingen of de energietransitie. Maar hoe we er ook naar kijken: alle steentjes die bijgedragen worden aan een beter klimaat zijn steentjes die bijdragen aan een gezondere en duurzamere toekomst van onze planeet. Je zou kunnen zeggen dat de vraag die ik stelde, of we wel of niet voor de troepen uitlopen, irrelevant is. Want wat onze prestaties ook zijn, méér kan altijd. Overheden zouden altijd moeten zorgen dat duurzaamheid de aantrekkelijkste optie is. Of het nu gaat om de consument, het bedrijfsleven of de arbeidskracht.
Bas Pinkster, head of sales & operations bij Otovo