Echt duurzaam leven is in de praktijk nog een te grote opgave voor veel mensen, blijkt uit een groot consumentenonderzoek van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Hoewel een meerderheid van de mensen op driekwart van de onderzochte duurzame thema’s aangeeft ervoor open te staan, blijkt dat in de praktijk lang niet altijd haalbaar. Omdat bijvoorbeeld de prijs nog te hoog is of de beschikbaarheid van een product te laag. Hierdoor blijft grote milieuwinst voorlopig liggen.

Met de houding ten opzichte van duurzamer leven zit het wel goed bij de Nederlander. Dit blijkt uit het tweejaarlijkse consumentenonderzoek naar duurzaam gedrag: De Monitor Duurzaam Leven 2023. Van de ruim 4.000 ondervraagden gaf een meerderheid aan open te staan voor duurzamer gedrag: mensen staan positief tegenover 70 van de 98 onderzochte duurzame gedragingen. De openheid tot duurzamer leven vertaalt zich nog niet in ander gedrag. Op het moment van het onderzoek blijkt een meerderheid van Nederland slechts een kwart van de duurzame gedragingen in de praktijk te brengen. Het gaat om gedragingen als spullen recyclen en afval scheiden. Die hebben relatief weinig CO2 impact. Er valt dus nog een wereld te winnen.

Milieusprongen mogelijk via sweet spots

Veel mensen blijken open te staan voor milieuvriendelijk gedrag dat een grote, positieve milieu-impact heeft, maar dat nog door weinig mensen wordt vertoond: de zogenaamde sweet spots. Als mensen daadwerkelijk het gedrag gaan vertonen waarvoor ze openstaan, kan Nederland grote milieusprongen maken. Zoals met de trein op vakantie gaan in plaats van met het vliegtuig. Beschikbaarheid van treintickets blijkt de grootste hindernis te vormen en niet de prijs van de treinreis. Ook staat een meerderheid open voor rijden in een elektrische of brandstofzuinige auto. De hoge aanschafprijs is daar de belangrijkste hindernis. Andere sweet spots zijn: kiezen voor meubels die gemaakt zijn van duurzaam materiaal en weinig kledingstukken aanschaffen.

Bottlenecks

Gedragsveranderingen waarvoor weinig mensen open staan, maar die wel grote milieuwinst opleveren, zijn de bottlenecks die grote milieusprongen tegenhouden. Op het gebied van persoonlijke leefstijl vinden we de grootste bottlenecks: minder vlees, vis en zuivel consumeren zijn noodzakelijk om de klimaatdoelen te halen. Maar nog maar weinig mensen doen dat of zijn ertoe bereid. Dertien procent van de mensen geeft aan al weinig vlees te eten en slechts negentien procent staat daarvoor open. Zuivel ligt nog moeilijker: acht procent zegt al te minderen, terwijl maar tien procent aangeeft ervoor open te staan.

Over de Monitor Duurzaam Leven

De Monitor Duurzaam Leven schetst een uniek beeld van de stand van duurzaam Nederland. Het onderzoek combineert gedetailleerde informatie over 98 duurzame gedragingen die mensen al wel of niet vertonen, hun houding ten opzichte van duurzame gedragingen die ze nog niet vertonen én de milieu-impact van dat gedrag. De monitor wordt iedere twee jaar herhaald, waardoor trends gemonitord kunnen worden.

Reacties op de monitor:

Ika van de Pas, directeur Milieu Centraal: “Wat de monitor zo speciaal maakt? Dat we niet alleen meten wat mensen al doen en waar ze voor open staan als het gaat om duurzaam gedrag. We rekenen ook uit wat de milieu-impact van dat gedrag is. Onze inzichten geven beleidsmakers het gereedschap in handen om tot goed milieubeleid te komen.”

Ellen de Lange, program manager sustainability – Thuiswinkel.org: “We zijn ons zeer bewust dat we richting een circulaire economie moeten werken waarin we waarde creëren zonder extra grondstoffen toe te voegen. Dat betekent dat we inzetten op andere modellen; denk aan verhuur in plaats van verkoop, het aanbieden van repair services of tweedehands. Deze modellen staan nog in de kinderschoenen. Er is veel samenwerking nodig om deze omslag te maken en de consument daarin mee te krijgen.”

Jori Ebskamp, Head of Sustainability & Local Economy – bol.com: “Wij hebben 13 miljoen klanten. Een deel is koploper duurzamer consumeren, maar de meeste klanten zijn nog niet zo ver. Er is nog een wereld te winnen. Wij kunnen hen helpen hun koopgedrag te veranderen, bijvoorbeeld door duurzamere merken een behoorlijke zet te geven. Via bol.com zijn die namelijk zichtbaarder voor een grotere groep klanten. Zo vergroten we hun schaal en daarmee de impact.”

Foto: Milieu Centraal