Als alternatief voor plastic wegwerpjassen in de zorg is een herbruikbare isolatiejas van biologisch afbreekbaar katoen met waterafstotende finish ontwikkeld en succesvol getest. Productontwikkeling en tests zijn in de praktijk uitgevoerd door een breed consortium met daarin drie zorginstellingen: Reade, OLVG, Cordaan en ReBlend, Cleanlease, AGV/Waternet, ABN AMRO, Hogeschool van Amsterdam, Upset textiles, BMA Techne, PWC en Makers Unite, met ondersteuning van Amsterdam Economic Board. De betrokken zorginstellingen werken inmiddels met 2.500 circulaire isolatiejassen, die naar verwachting 80 keer of meer kunnen worden gewassen en hergebruikt, om vervolgens via een ‘closed loop recycle’-methode terug in de textielketen terecht te komen.

De Nederlandse zorgsector is verantwoordelijk voor bijna zeven procent van de nationale uitstoot aan broeikasgassen; waarvan een substantieel deel door zorgkleding. Jaarlijks verbruikt de zorgsector in Nederland ongeveer 15 miljoen plastic wegwerpjassen. Met een vergrijzingsgolf voor de deur en een uitdijend zorgaanbod, groeit de noodzaak voor verduurzaming van de zorgsector. Het terugdringen van grondstofgebruiken restafval, waaronder de uitstoot van microverontreinigingen in de zorg, is dan ook één van de speerpunten in de Green Deal Duurzame Zorg.

Opschaling nodig voor benutten impact potentieel en financiële haalbaarheid

Om de potentiële duurzaamheidsimpact en maatschappelijke en financiële kostenreductie te realiseren, is opschaling de logische volgende stap. De toepassings- en opschalingsmogelijkheden van de herbruikbare zorgjassen in de zorgsector in en rond Amsterdam, maar ook ver daarbuiten, zijn groot. De volgende ambitieuze stap is dan ook om jaarlijks 50.000 herbruikbare zorgjassen te gaan gebruiken en zo het gebruik van plasticwegwerp jassen te verminderen met 5 miljoen. Dat is een derde van het totale gebruik in Nederland en zorgt voor een besparing van jaarlijks 1,65 kiloton CO2.

“Kijken we naar het maatschappelijke kosten-baten plaatje, dan is het duidelijk. De keuze voor herbruikbare en dus duurzamere zorgjassen is zowel positief van invloed op ecologisch vlak, maar komt ook ten goede van de brede welvaart in Nederland. Kijken we naar het financiële plaatje dan is de kostprijs hoger bij de huidige marktprijzen, echter zal dit volgens ons snel veranderen. Er komen meer regels en marktprikkels om te verduurzamen, waaronder heffingen op wegwerp en CO2-uitstoot, waardoor een eerlijker speelveld zal ontstaan”, aldus Anita de Wit, medeoprichter van ReBlend.

Maatschappelijke baten maken duurzame keuze makkelijker

Daarnaast leveren de herbruikbare jassen, in tegenstelling tot de wegwerpjassen, de maatschappij baten op, zo blijkt uit de maatschappelijke businesscase van Social Finance NL*. Zo is de prijs van een wegwerpjas ongeveer gelijk aan die van een croissant, maar geeft deze wel 40 cent maatschappelijke kosten door CO2 uitstoot en energieverbruik. De prijs van de herbruikbare jas ligt hoger maar kent wel een 17 cent maatschappelijke baten door het ontstaan van lokale banen voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Kijken we naar de totale prijs, zeg maar een eerlijke prijs, dan zijn de herbruikbare jassen (na opschaling) slechts 2 cent duurder dan de wegwerp.

“De maatschappelijke baten zijn enorm. Zo hebben de herbruikbare jassen een hoger draagcomfort, maakt productie in Europa ons minder afhankelijk van Azië, zoals bijvoorbeeld tijdens de coronapandemie, levert het arbeidsplaatsen op voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en reduceren we grondstoffengebruik en uitstoot bij productie en gebruik. Zorginstellingen willen deze duurzamere principiële keuzes wel maken, maar worden geconfronteerd met kosten, die in de huidige situatie ten koste gaat van handen aan het bed. Dit hele plaatje moet stof tot nadenken opleveren voor alle direct en indirect betrokkenen in de zorgsector, van overheden en banken tot zorgverzekeraars.”, aldus Anita de Wit, medeoprichter van ReBlend.

Duurzamere zorg in de toekomst

Gedurende dit jaar onderzoekt het consortium de toepassing van de duurzame jassen in de praktijk. Zo maken OLVG en Reade sinds februari gebruik van de duurzame jassen, Cordaan volgt deze maand. Talitha Hoppe, OK assistente & Green team coördinator bij OLVG Amsterdam: “Zonder af te doen aan kwaliteit en veiligheid zijn de isolatiejassen veel comfortabeler. Herbruikbaar en dus duurzaam zou het nieuwe normaal moeten zijn en ‘wegwerp’ de uitzondering. Alleen zo komen we tot een circulaire economie.”

Vanaf 2025 moeten financiers in de zorgsector zich houden aan het Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) van de EU. Hieronder valt het rapporteren over directe, eigen emissies, maar ook over de emissies die elders in de keten plaatsvinden; de indirecte emissies. Voor zorgfinanciers geldt dan dat zij minder indirecte emissies hoeven te rapporten als ziekenhuizen werken met circulaire isolatie jassen; die dragen ten slotte bij aan CO2 reductie van het ziekenhuis.

*Basis voor de berekende kosten is een uitgevoerde LCA waarin een vergelijking is gemaakt tussen de wegwerp en herbruikbare jassen qua CO2, energie, waterverbruik en grondverbruik.