“Liever een heldere koers die onvermijdelijk ook pijn met zich meebrengt dan uitstel van maatregelen die in de toekomst toch onvermijdelijk zullen zijn.” Dit concludeert Kees Vendrik, voorzitter van Het Nationaal Klimaatplatform (NKP), dat haar eerste Signalenrapport aan het kabinet heeft uitgebracht. Het NKP stelt dat draagvlak voor klimaatbeleid voor veel burgers en ondernemers in de eerste plaats afhangt van de mate van duidelijkheid en koersvastheid die de overheid aan de dag legt. In het rapport, getiteld ‘Daadkracht en Draagvlak’, beschrijft het NKP haar bevindingen en biedt het inzichten om de klimaattransitie te versnellen. Volgens het NKP is er veel maatschappelijk initiatief in buurten, wijken en bedrijventerreinen. “Burgers en ondernemers willen niet alleen meepraten, maar willen vooral ook meedoen en dat gaat niet altijd van een leien dakje,” aldus Vendrik.
In haar signalenrapport schetst het NKP drie signalen die wat hen betreft opgepakt kunnen worden: maatschappelijke initiatieven kunnen beter op waarde worden geschat, iedereen moet mee kunnen doen en biedt ondernemers perspectief en consistent beleid.
Volgens het NKP botst een veelheid aan (lokale) initiatieven van burgers en ondernemers regelmatig met staande regels en praktijken. Hierdoor wordt, vaak onbedoeld, duurzaam maatschappelijk initiatief belemmerd. Zo zijn bijvoorbeeld talloze boeren, vaak al lang en niet altijd onder gunstige omstandigheden, bezig met verduurzaming van hun bedrijf. In de mobiliteitssector staat ook een veelheid aan partijen klaar om vaart te maken met elektrificatie. Het uitblijven van transitie-beleid is een risico voor de motivatie, draagvlak en opschaling van dit soort initiatieven. Het NKP spoort het kabinet dan ook aan om maatschappelijke initiatieven beter op waarde te schatten.
Er zijn al mooie initiatieven om de lusten van de energietransitie eerlijker te verdelen, bijvoorbeeld door huurders te laten profiteren van eigen opwek middels zonne-energie. Deze aanpak leent zich voor meerjarige opschaling om te borgen dat juist mensen met een bescheiden inkomen zo snel mogelijk kunnen profiteren van een lage duurzame energierekening. Daarmee wint de transitie aan ‘sociaal profiel’. Hetzelfde geldt ook voor de verduurzaming van de amateursport: vele verenigingen willen graag van hun hoge energierekeningen af, maar de weg naar verduurzaming kent nog vele hobbels. Een aanpak om ook hen mee te laten profiteren in de energietransitie, is een kans om iedereen mee te laten doen aan de kansen die de energietransitie biedt.
Ook de beweging naar een circulaire economie is ingezet, zo ook het initiatief om ondernemers te verbinden aan flexibiliseringsoplossingen in het energiesysteem. Ook is hier klimaatrechtvaardigheid een relevant aspect. De ‘tonnenjacht’ die met het Klimaatakkoord werd ingezet, leidt tot concentratie van beleid en geld op grote uitstoters. Hoezeer ook begrijpelijk, kan dat ten koste gaan van ruimte en kansen voor ondernemingen die evenzeer een belangrijke bijdrage aan de circulaire economie van de toekomst kunnen leveren. Het NKP vraagt het kabinet dan ook om de balans hier goed in ogenschouw te nemen.
Komende week spreekt Kees Vendrik als voorzitter van het NKP met minister van Klimaat en Energie Rob Jetten om deze signalen toe lichten en verdere afspraken te maken over hoe de klimaat- en energietransitie versneld kan worden.
