De transitie naar een circulaire samenleving is een economisch, ecologisch én sociaal vraagstuk. Hoe worden de lusten en lasten verdeeld over verschillende groepen in onze maatschappij? Provincie Zuid-Holland werkte samen met het Groene Brein, Drift en Sandalfon Sustainability aan een toekomstonderzoek over de sociale gevolgen van de transitie en de rol die de provincie hierin kan spelen. Uit het onderzoek wordt duidelijk dat mensen zich niet onderdeel van de transitie voelen, waardoor de betrekking van mensen essentieel is als eerste stap naar een rechtvaardige transitie.
Resultaten
Uit het toekomstonderzoek blijkt dat nu het gevoel bij veel mensen overheerst dat ze geen onderdeel van de transitie zijn en daarom niet meedoen. Hun mogelijke bijdrage wordt niet gezien en ze voelen zich niet gekend. Met grote risico’s tot gevolg: maatschappelijke onrust en, uiteindelijk, een vertraagde of mislukte transitie. De eerste stap naar een rechtvaardige transitie is dan ook om mensen goed te betrekken. Dit komt uit dit onderzoek als meer essentieel naar voren dan om op dit moment nog meer te doen aan verdeling van middelen (distributieve rechtvaardigheid).
Belangrijkste advies aan de provincie Zuid-Holland: geef eerst meer vorm en inhoud aan de drie andere vormen van rechtvaardigheid:
- Procedurele rechtvaardigheid (representatie van verschillende groepen mensen bij besluitvorming)
- Epistemische rechtvaardigheid (serieus nemen van kennis van alle burgers)
- Erkenningsrechtvaardigheid (tegengaan systematische uitsluiting op basis van identiteit).
De volgende stap
De provincie kan invulling geven aan deze vormen van rechtvaardigheid door bijvoorbeeld meer in te zetten op wijk- en buurtinitiatieven en actieve burgers en ondernemingen zeggenschap te geven. Door wijk- en buurtinitiatieven en actieve burgers en ondernemingen zeggenschap te geven, wordt het draagvlak voor de transitie vergroot en voelen mensen zich meer verantwoordelijk. Dit mes snijdt aan twee kanten. Aan de ene kant versnelt de transitie en wordt zij succesvoller door meer draagvlak. Aan de andere kant nemen ook het sociaal, cultureel en persoonlijk kapitaal van een grote groep burgers toe. Hierdoor kan een opwaartse spiraal naar een rechtvaardige, circulaire samenleving ontstaan. Op dit moment worden de aanbevelingen uit het onderzoek verkend.