Ondernemen zonder moreel kompas kan niet meer. Je riskeert onherstelbare reputatieschade. Dat zegt prof. dr. Ronald Jeurissen, kerndocent Markt, Recht en Ethiek, onderdeel van de Modulair Executive MBA’s van Nyenrode University. Jeurissen: ‘Maar de groeiende behoefte aan fair ondernemen creëert ook veel kansen.’

Google verdiende goed aan de Chinese markt. Tot de Chinese overheid beperkingen oplegde: Google.cn moest bepaalde websites afschermen en verplicht informatie verstrekken over het zoekgedrag. Het is een prachtig voorbeeld van een ethisch dilemma waarin de morele implicaties uiteindelijk zwaarder wogen dan het economisch belang: Google (motto: ‘don’t be evil’) trok zich (grotendeels) terug uit China.

Ethiek wint aan invloed: drie oorzaken

Elk bedrijf ondervindt de invloed van markt, recht en ethiek. Vooral de invloed van ethiek – de behoefte én verwachting dat ondernemers fair en rechtvaardig handelen – neemt toe. Dat heeft drie oorzaken:

  • De wereld om ons heen wordt steeds kleiner en (technologisch) complexer.
  • Overheid en actiegroepen leggen meer druk op bedrijven om maatschappelijk verantwoord te ondernemen.
  • De emotionele binding tussen bedrijf en consument neemt toe, mede dankzij social media.

Een verkeerde keuze heeft grote gevolgen. Jeurissen. ‘Voldoe je niet aan de verwachtingen van je doelgroep? Dan ben je hem kwijt.’Hoe maak je een goede afweging tussen soms tegenstrijdige economische en morele belangen? Dat behandelt de module Markt, Recht en Ethiek. Waar gaan deelnemers concreet mee aan de slag?

Houvast met moreel stappenplan

Centraal in de module staat een live casestudy: een of meer vraagstukken van een groot, internationaal opererend bedrijf. Deelnemers analyseren de dilemma’s aan de hand van een moreel stappenplan. Jeurissen: ‘Wie zijn stakeholders? Wat betekent het business plan voor hen? Deelnemers leren argumenten te wegen en moreel te verantwoorden. Later in de module pakken ze een vraagstuk uit hun eigen bedrijf en schrijven daar een paper over.’

Overtuigen in debat

Als dilemma en keuze helder zijn, is het zaak anderen – bijvoorbeeld medewerkers – te overtuigen. ‘In de ethiek kun je niet terugvallen op een spreadsheet met berekeningen. Deelnemers leren daarom hun positie zorgvuldig te beargumenteren in een debattraining, onder begeleiding van de experts van Debat.nl. Het is een heel populair onderdeel.’

Kansen signaleren

Wereldwijd neemt de roep om een moreel bewuste bedrijfsvoering toe. Bedrijven die daar alert op reageren, plukken daar de vruchten van. ‘Deelnemers krijgen oog voor kansen. Consumenten willen bijvoorbeeld steeds vaker producten die duurzaam zijn geproduceerd, zoals met oog voor dierenwelzijn en arbeidsomstandigheden in lage loonlanden. Dat zijn geen hypes, maar blijvende veranderingen in de markt. Dat heeft een enorm potentieel.’

Toegevoegde waarde voor bedrijf

Wat levert de module deelnemers concreet op? ‘Veel bedrijven zijn nog onvoldoende bewust van de noodzaak om ingewikkelde ethische dilemma’s aan te pakken. Ze komen te laat met een oplossing, of nemen die halfslachtig. Deelnemers aan deze module zijn beter in staat een afgewogen strategisch besluit te nemen én dit overtuigend brengen. Bijvoorbeeld: hoe maak je gebruik van big data met oog voor de privacy van je klanten? Dat heeft grote waarde voor een bedrijf.’

Ronald Jeurissen: ‘Het is mijn missie om deelnemers bewust te maken van ethische risico’s én mogelijkheden. Gaandeweg merk ik dat ze vaardigheden opdoen en enthousiast worden over het onderwerp. Aan het eind is het eigenlijk een module Ethiek geworden.